Tết Nguyên Đán ( hay còn gọi Tết Âm Lịch, Tết Ta, Tết Cổ Truyền, Tết Cả ) là dịp lễ đầu năm được tổ chức triển khai vào mồng 1 tháng Giêng theo lịch âm. Đây được coi là dịp lễ quang trọng nhất của Nước Ta, tác động ảnh hưởng từ văn hóa truyền thống lễ Tết Trung Quốc và một số ít nước Đông Á .
Nguyên nghĩa của Tết chính là “ tiết ”. Văn hóa Đông Á – thuộc văn minh nông nghiệp lúa nước – do nhu yếu canh tác nông nghiệp đã “ phân loại ” thời hạn trong một năm thành 24 tiết khác nhau ( và ứng với mỗi tiết này có một thời gian “ giao thời ” ) trong đó tiết quan trọng nhất là tiết khởi đầu của một chu kỳ luân hồi canh tác, gieo trồng, tức là Tiết Nguyên Đán sau này được biết đến là Tết Nguyên Đán
Hai chữ “ Nguyên Đán ” có gốc chữ Hán ; “ Nguyên ” có nghĩa là sự khởi đầu hay sơ khai và “ Đán ” là buổi sáng sớm. Cho nên đọc đúng phiên âm phải là “ Tiết Nguyên Đán ” .
Vì Trung Quốc và một số nước chịu ảnh hưởng văn hóa Trung Quốc dùng lịch pháp theo chu kỳ vận hành của mặt trăng nên Tết Nguyên Đán muộn hơn Tết Dương lịch (còn gọi nôm na là Tết Tây). Do quy luật 3 năm nhuận một tháng của Âm lịch nên ngày đầu năm của dịp Tết Nguyên Đán không bao giờ trước ngày 21 tháng 1 Dương lịch và sau ngày 19 tháng 2 Dương lịch mà thường rơi vào khoảng cuối tháng 1 đến giữa tháng 2 Dương lịch. Toàn bộ dịp Tết Nguyên Đán hàng năm thường kéo dài trong khoảng 7 đến 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới (23 tháng Chạp đến hết ngày 7 tháng Giêng).
Theo văn hóa truyền thống học và tiệc tùng học, Tết Nguyên Đán là một lễ lạt, hoạt động và sinh hoạt văn hóa truyền thống theo mùa ; là một hội lễ nông nghiệp, một nghi thức nông nghiệp .
Nguồn gốc:
Không gian văn hóa truyền thống – xã hội của Tết Nguyên Đán là Nước Trung Hoa, Nước Ta, Triều Tiên, Nhật Bản. Cả Nước Trung Hoa, Triều Tiên, Nhật bản đã có những thời kỳ dài công bố chính thức bỏ cái tết này vì đều hoạt động và sinh hoạt theo lịch mới Âu Tây – gọi là Dương lịch. Ở Nước Ta lẻ tẻ có quan điểm bỏ lịch truyền thống và bỏ tết nhưng chủ tich Hồ Chí Minh không chấp thuận đồng ý và nhân dân cũng phản ứng kinh hoàng. Dù đã chính thức dung Dương lịch trong những văn phòng, cơ quan Nhà nước từ nhiều năm nay nhưng Nước Ta chưa khi nào bỏ tết. Nhiều nơi ở nước ta, nhất là trong nhân dân đô thị, nhiều nhà đã quên dần tết Hàn thực, tết Cơm mới, tết Đoan ngọ … nhưng Tết Nguyên Đán thì không hề quên .
Triều Tiên, Nhật Bản, Việt Nam là những vùng “ngoại biên” của nền văn minh Trung Hoa và chịu ảnh hưởng đậm đà theo những khía cạnh khác nhau. Một cái tết chung cho cả bốn nước trên đã cho ta cảm nhân rằng tết đó vốn có cội nguồn Trung Hoa.
Trong những tộc người của hội đồng vương quốc Nước Ta, tộc Việt chịu tác động ảnh hưởng Trung Quốc sớm nhất và mạnh nhất và cũng “ văn hiến ” nhất. Có sự giao thoa văn hóa truyền thống Việt Hoa – cả cưỡng bức và tự nguyện – qua hơn ngàn năm Băc thuộc, khởi đầu từ hàng thế kỷ trước công nguyên, rõ ràng nhất là từ thời Hán Vũ Đế ( 111 tr CN ). Cái tết như lúc bấy giờ khởi đầu khoảng chừng trước công nguyên hơn một trăm năm, từ đời Hán và có cội nguồn xen kẽ văn hóa truyền thống Viêt-Hoa .
Theo lịch sử dân tộc Trung Quốc, nguồn gốc Tết Nguyên Đán có từ đời Tam Hoàng Ngũ Đế và biến hóa theo từng thời kỳ. Đời Tam đại, nhà Hạ chuộng màu đen nên chọn tháng giêng, tức tháng Dần. Nhà Thương thích màu trắng nên lấy tháng Sửu, tức tháng chạp, làm tháng đầu năm. Nhà Chu ưa sắc đỏ nên chọn tháng Tý, tức tháng mười một, làm tháng Tết. Các vua chúa nói trên ý niệm về ngày giờ “ tạo thiên lập địa ” như sau : giờ Tý thì có trời, giờ Sửu thì có đất, giờ Dần sinh loài người nên đặt ra ngày tết khác nhau .
Đời Đông Chu, Khổng Tử đổi ngày Tết vào một tháng nhất định là tháng Dần. Đời nhà Tần ( thế kỷ 3 TCN ), Tần Thủy Hoàng lại đổi qua tháng Hợi, tức tháng mười. Đến thời nhà Hán, Hán Vũ Đế ( 140 TCN ) lại đặt ngày Tết vào tháng Dần, tức tháng giêng. Từ đó về sau, không còn triều đại nào đổi khác về tháng Tết nữa .
Trước năm 1967, Việt Nam lấy giờ Bắc Kinh làm chuẩn cho âm lịch. Ngày 8 tháng 8 năm 1967, nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ban hành đổi lịch dùng múi giờ GMT +7 làm chuẩn. Vì thế hai miền nam bắc Việt Nam đón Tết Mậu Thân hai ngày khác nhau (miền bắc ngày 29 tháng 1 trong khi miền nam thì ngày 30 tháng 1)
Còn bao nhiêu ngày nữa đến Tết nguyên đán 2022?
Tết Nguyên đán vào ngày nào dương lịch?
Tết Nhâm Dần 2022, mùng 1 âm lịch tức là vào thứ 3 ngày 01/02/2022 dương lịch .
