Hệ thống điện ô tô rất quan trọng, được ví như “hệ thống dây thần kinh” bởi cung cấp điện cho hơn 80% hệ thống, thiết bị trên xe.
Cấu tạo hệ thống hệ thống điện ô tô
Các bộ phận chính trong hệ thống điện ô tô :
Máy phát điện
Máy phát điện giúp tạo ra dòng điện phân phối cho ắc quy và hàng loạt hệ thống, thiết bị điện trên xe. Máy phát điện có 3 trách nhiệm chính : phát điện, biến dòng điện xoay chiều thành một chiều, chỉnh điện áp đầu ra. Tương ứng với những trách nhiệm này, máy phát điện cũng có 3 bộ phận chính : phát điện, chỉnh lưu và hiệu chỉnh điện áp .
Hoạt động của máy phát điện ô tô dựa trên nguyên lý cảm ứng điện từ: Máy phát được dẫn động bởi trục khuỷu động cơ. Khi động cơ hoạt động, trục khuỷu quay sẽ dẫn động nam châm điện trong máy phát quay theo. Từ đó tạo ra từ trường tác động lên cuộn dây ứng điện bên trong stator làm phát sinh ra dòng điện.
Xem thêm : Dấu hiệu máy phát điện ô tô bị hỏng và cách kiểm tra
Ắc quy
Ắc quy ( accu ) ô tô có trách nhiệm tàng trữ nguồn điện từ máy phát điện và phân phối ngược lại giúp xe khởi động cũng như duy trì hoạt động giải trí của những thiết bị điện khi xe không nổ máy, máy phát điện chưa hoạt động giải trí. Bên cạnh đó, ắc quy còn tương hỗ cấp điện cho 1 số ít thiết bị trong trường hợp sử dụng dòng vượt quá dòng định mức được cho phép của máy phát .
Trong điều kiện kèm theo lý tưởng, tuổi thọ của hầu hết bình ắc quy ô tô ở mức 100.000 km hoặc 4 – 5 năm. Tuy nhiên khi sử dụng thực tiễn, tuổi thọ ắc quy thường tầm 2 – 4 năm tuỳ vào thói quen sử dụng xe, chính sách bảo trì, nhiệt độ … Người dùng nên quan tâm kiểm tra, bảo trì và sửa chữa thay thế ắc quy định kỳ .Xem thêm : Ắc quy ô tô loại nào tốt ? Kinh nghiệm thay ắc quy ô tô
Máy khởi động
Máy khởi động ( còn gọi là máy đề, bộ đề hay củ đề ) có trách nhiệm làm quay trục khuỷu động cơ để khởi động động cơ ô tô. Bởi muốn động cơ khởi động thì trục khuỷu phải quay đến một vận tốc nhất định .
Cấu tạo máy khởi động ô tô gồm có một motor điện một chiều. Khi người lái bật chìa khoá xe / nhấn nút khởi động, ắc quy sẽ cấp điện, motor hoạt động giải trí làm quay trục khuỷu động cơ. Thông thường để nổ máy xe, trục khuỷu phải quay từ 40 – 60 vòng / phút với xe máy xăng, 80 – 100 vòng / phút với xe máy dầu .
Dây điện
Dây điện giúp liên kết và truyền tải dòng điện từ máy phát hay ắc quy đến hàng loạt hệ thống điện trên ô tô. Với mỗi hệ thống, thiết bị điện, dây dẫn sẽ có sắc tố, ký hiệu khác nhau để thuận tiện phân biệt khi cần kiểm tra, sửa chữa thay thế .
Relay và cầu chì
Relay ( rơ-le ) là một loại công tắc nguồn giúp tự động hóa đóng ngắt mạch điện điều khiển và tinh chỉnh, tinh chỉnh và điều khiển hoạt động giải trí của mạch điện động lực. Còn cầu chì có trách nhiệm tự động hóa đóng ngắt dòng điện trên hệ thống dây dẫn khi xảy ra hiện tượng kỳ lạ quá dòng. Cả hai thiết bị này đều nhằm mục đích bảo vệ bảo đảm an toàn cho hệ thống điện trên xe ô tô .
Nhà sản xuất thường sắp xếp relay và cầu chì chung với nhau thành cụm nằm trong hộp cầu chì. Đa phần xe ô tô có hai hộp cầu chì. Một là hộp cầu chì động cơ nằm ở bên dưới nắp capo, gần ắc quy xe. Cái còn lại là hộp cầu chì điện thân xe nằm ở dưới taplo xe, trong khoang nội thất bên trong .Xem thêm : Cách kiểm tra và thay cầu chì ô tô
Các hệ thống điện – điện tử trên ô tô
Hệ thống điều khiển trung tâm
ECU ( Electronic Control Unit ) là hệ thống tinh chỉnh và điều khiển điện tử TT của xe ô tô, hoạt động giải trí như một máy vi tính ( computer ). Đây được ví như “ bộ não ” điều khiển và tinh chỉnh, chi phối, can thiệp gần như hàng loạt hệ thống trên xe ô tô. Cấu tạo của ECU gồm bộ nhớ trong, bộ giải quyết và xử lý và đường truyền .
Hệ thống đèn
Hệ thống đèn ô tô có 3 công dụng chính : chiếu sáng, phát ra tín hiệu và thông tin. Đây là một trong những thành phần chính của hệ thống điện thân xe ô tô. Đèn xe được sắp xếp ở nhiều khu vực như đầu xe, gương chiếu hậu ngoài, đuôi xe và bên trong khoang nội thất bên trong .Xem cụ thể : Các loại đèn trên xe ô tô
Hệ thống thông tin
Hệ thống thông tin ô tô giúp phân phối những thông số kỹ thuật về quản lý và vận hành cũng như thông tin, cảnh báo nhắc nhở thực trạng hoạt động giải trí của xe. Hệ thống này hiển thị qua cụm đồng hồ đeo tay sau vô lăng gồm có những thông tin : vận tốc xe, vòng tua máy, nhiệt độ nước làm mát, mức nguyên vật liệu, áp suất dầu, những đèn thông tin và cảnh báo nhắc nhở …Xem chi tiết cụ thể : Ý nghĩa những hình tượng đèn báo lỗi trên xe ô tô
Hệ thống điều hoà
Hệ thống điều hoà ô tô ( còn gọi là hệ thống điện lạnh ô tô ) giúp điều hoà không khí bên trong khoang cabin, nhằm mục đích duy trì nhiệt độ ở mức tự do và thoải mái và dễ chịu nhất. Điều hoà xe hoạt động giải trí theo nguyên tắc đổi khác áp suất, nhiệt độ và đặc thù của chất làm lạnh để tạo ra hơi lạnh .Xem chi tiết cụ thể : Cấu tạo hệ thống điều hoà ô tô
Hệ thống phụ
Ngoài các hệ thống trên, ô tô còn có một số hệ thống phụ nhằm hỗ trợ lái xe cũng như cung cấp các tiện nghi trên xe như:
Hệ thống gạt nước: Làm sạch kính lái, loại bỏ nước mưa giúp người lái có được tầm nhìn tốt nhất. Một số xe còn tích hợp thêm hệ thống gạt mưa tự động.
Hệ thống gương chỉnh/gập điện: Giúp chỉnh gương, gập gương chiếu hậu ngoài nhanh chóng.
Hệ thống khoá cửa & an ninh: Đảm bảo an toàn khi xe di chuyển cũng như đảm bảo an ninh khi xe đậu đỗ.
Hệ thống cửa kính điện: Giúp nâng hạ cửa kính.
Xem thêm : Cách giải quyết và xử lý khi cửa kính ô tô bị kẹt
Hệ thống chỉnh ghế điện: Giúp điều chỉnh các hướng của ghế để có được tư thế ngồi thoải mái nhất.
Xem thêm : Cách chỉnh ghế lái xe ô tô
Hệ thống sấy kính/gương: Ngăn tình trạng đọng nước, đọng sương trên kính. Hệ thống sấy kính có nhiều loại: sấy kính lái, sấy gương chiếu hậu, sấy kính sau…
Hệ thống thông tin giải trí: Cung cấp các tính năng như: kết nối điện thoại thông minh (đồng bộ hoá), điều khiển bằng giọng nói, định vị – bản đồ dẫn đường, thông tin giải trí (xem video, nghe nhạc, radio, truy cập internet…), điều khiển các tính năng khác trên xe, kết nối tính năng an toàn (camera 360 độ, camera lùi)… Người dùng có thể thao tác, sử dụng hệ thống này thông qua màn hình điều khiển trung tâm.
Xem thêm : Kinh nghiệm lắp màn hình hiển thị ô tô
Hệ thống âm thanh: Các loa xe được lắp ở nhiều vị trí trong khoang cabin tuỳ vào số lượng loa.
Xem thêm : Kinh nghiệm độ loa ô tô và âm ly, tăng cấp âm thanh xeNgoài ra, còn nhiều hệ thống, thiết bị điện khác trên xe như : camera hành trình dài, bộ hiển thị kính lái HUD, cảm biến áp suất lốp, tẩu sạc, cổng sạc USB …
Hệ thống an toàn
Hệ thống bảo đảm an toàn trên ô tô gồm rất nhiều tính năng nhằm mục đích tăng cường bảo vệ người lái và hành khách, hạn chế tối đa những rủi ro đáng tiếc khi chuyển dời trên đường. Các tính năng này đều được điều khiển và tinh chỉnh điện tử từ ECU .
Một số tính năng bảo đảm an toàn phổ cập như : túi khí, hệ thống chống bó cứng phanh, hệ thống cân đối điện tử, hệ thống tương hỗ khỏi hành ngang dốc, hệ thống cảnh báo nhắc nhở chệch làn đường …Xem chi tiết cụ thể : Các tính năng bảo đảm an toàn ô tô thông dụng lúc bấy giờ
Hệ thống điều khiển chạy tự động
Hệ thống tinh chỉnh và điều khiển chạy tự động hóa giúp giữ ga xe bằng cách tự động hóa điều khiển và tinh chỉnh góc mở bướm ga để xe chạy theo vận tốc mà người lái setup. Xe sẽ tự duy trì vận tốc được ấn định, người lái không cần nhấn bàn đạp ga .
Xem chi tiết: Cruise Control và Adaptive Cruise Control là gì?
Công nghệ này thường được gọi là hệ thống điều khiển và tinh chỉnh hành trình dài Cruise Control. Ngoài ra còn có một Lever cao hơn là hệ thống trấn áp hành trình dài tự động hóa Adaptive Cruise Control. Nếu ở Cruise Control xe chỉ tự động hóa chạy với vận tốc người lái setup, thì trên Adaptive Cruise Control xe hoàn toàn có thể tự động hóa kiểm soát và điều chỉnh tăng / giảm vận tốc để giữ khoảng cách bảo đảm an toàn với xe phía trước .
Dũng Phạm
