1.1. Khái quát về tư vấn, hỗ trợ học sinh trong hoạt động giải trí dạy học và giáo dục
YÊU CẦU CẦN ĐẠT
- Trình bày được khái niệm tư vấn, hỗ trợ học sinh trong hoạt động dạy học, giáo dục
- Phân tích các thành tố của hoạt động tư vấn, hỗ trợ học sinh như: chủ thể, nội dung, phương pháp, yêu cầu về đạo đức, giai đoạn của quá trình tư vấn, hỗ trợ và các kỹ năng tư vấn, hỗ trợ học sinh trong hoạt động dạy học, giáo dục.
NHIỆM VỤ CỦA NGƯỜI HỌC
- Nghiên cứu tài liệu: Những vấn đề chung về tư vấn, hỗ trợ học sinh trung học cơ sở trong hoạt động dạy học và giáo dục.
- Xem video: Khái quát về tư vấn, hỗ trợ học sinh trung học cơ sở trong hoạt động dạy học và giáo dục
- Trả lời các câu hỏi tương tác liên quan tới nội dung 1.1
NỘI DUNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TƯ VẤN, HỖ TRỢ HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ TRONG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC VÀ DẠY HỌC
1.1. Khái quát về tư vấn, hỗ trợ học sinh trong hoạt động giáo dục và dạy học
1.1.1. Khái niệm tư vấn và hỗ trợ học sinh trong hoạt động giáo dục và dạy học
1.1.1.1. Tư vấn và hỗ trợ
Trong trong thực tiễn, “ tư vấn ” và “ hỗ trợ ” là hai khái niệm có tương quan nhưng có nội hàm khác nhau. Trong đó :
“Tư vấn” là khái niệm chỉ một hoạt động chuyên môn hoặc một nghề nghiệp chuyên giúp người khác đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề, nâng cao năng lực của cá nhân bằng những phương pháp, nghiệp vụ chuyên môn. Người chuyên làm nghề này được gọi là “nhà tư vấn”.
Trong nghành tư vấn tâm lí, khái niệm tư vấn còn được hiểu ở nghĩa rộng hơn không đơn thuần là việc “ cho khuyến nghị ” ( như việc làm của một chuyên viên, hay cố vấn ) mà còn là quy trình nhà tư vấn vận dụng những tri thức, giải pháp và kĩ năng nghề nghiệp nhằm mục đích trợ giúp đối tượng người dùng được tư vấn nhận ra chính mình, từ đó tự biến hóa hành vi, thái độ, tái lập lại thế cân đối tâm lí cho bản thân ở mức độ cao hơn .
“Hỗ trợ” theo nghĩa phổ biến nhất, được hiểu là “sự giúp đỡ” nói chung dành cho người khác khi họ gặp vướng mắc hoặc khó khăn trong cuộc sống, công việc về vật chất và tinh thần. Với ý nghĩa này bất kỳ ai cũng có thể là người hỗ trợ người khác khi họ có điều kiện dù là những việc làm đơn giản nhất. Ví dụ: học sinh chép bài giúp bạn khi bạn ốm, cô giáo đến thăm và động viên học sinh khi em có chuyện buồn, đồng nghiệp trong cơ quan giúp bạn mình tìm tài liệu khi người đó không biết cách…
Trong hoạt động giải trí nghề nghiệp, có một số ít nghề được gọi là “ nghề trợ giúp ” vì đặc thù “ tư vấn, hỗ trợ ” rất rõ nét. Người ta chia thành ba kiểu trợ giúp cơ bản, gồm :
✦ Trợ giúp chuyên nghiệp: Là hình thức trợ giúp mà trong đó chủ thể là những người được đào tạo sâu và chuyên biệt về kiến thức, kĩ năng, hành vi của con người, kĩ năng giao tiếp và giải quyết các vấn đề theo chuyên ngành của họ để có thể đáp ứng với đối tượng mà họ giúp đỡ (như chuyên gia tư vấn tâm lí, tham vấn tâm lí, công tác xã hội, trị liệu…). Người trợ giúp chuyên nghiệp thường có chức danh cụ thể, như nhà tâm lí, nhà tham vấn hay nhân viên công tác xã hội.
✦ Trợ giúp bán chuyên nghiệp: Là hình thức trợ giúp mà chủ thể có thể được đào tạo, tập huấn ngắn hạn về các lĩnh vực trợ giúp, hoặc có kinh nghiệm từ mối quan hệ trợ giúp (chẳng hạn, quan hệ giữa giáo viên-học sinh, hiệu trưởng-giáo viên; giám đốc-nhân viên).
✦ Trợ giúp không chuyên nghiệp: Là hình thức trợ giúp mà chủ thể thường không được đào tạo, huấn luyện chính thức về các kĩ năng trợ giúp chuyên biệt. Sự trợ giúp của họ có thể chỉ xảy ra nhất thời trong mối quan hệ tạm thời với đối tượng (chẳng hạn, nhân viên bán hàng, tiếp tân, tiếp viên hàng không…với khách hàng, các tình nguyện viên cộng đồng giúp đỡ các đối tượng bị ảnh hưởng bởi HIV/AIDS…). Người trợ giúp không chuyên nghiệp thường có mối quan hệ trợ giúp không chính thức, kết cấu trợ giúp lỏng lẻo, thời gian ngắn và hiệu quả giúp đỡ có giới hạn.
Như vậy, tư vấn và hỗ trợ đều có điểm chung là sự giúp sức, mang đến những điều tích cực, thuận tiện cho người khác khi họ đang gặp khó khăn vất vả, vướng mắc trong đời sống hay việc làm. Tuy nhiên, sự giúp sức trong tư vấn mang tính nghề nghiệp cao hơn còn sự giúp sức trong hỗ trợ mang ý nghĩa rộng hơn, phổ quát hơn .
Trong tài liệu này chúng tôi không phân biệt hai khái niệm “ tư vấn ” và “ hỗ trợ ” mà sử dụng khái niệm “ tư vấn và hỗ trợ ” hoặc “ tư vấn, hỗ trợ ” với ý nghĩa rộng nhất là hoạt động giải trí của giáo viên, giáo viên kiêm nhiệm công tác làm việc tư vấn tâm lí, những lực lượng khác trong và ngoài nhà trường trợ giúp học sinh và giáo viên trong hoạt động giải trí giáo dục và dạy học. Sự trợ giúp này hoàn toàn có thể được triển khai với nhiều hình thức và mức độ khác nhau như tạo điều kiện kèm theo tốt nhất cho học sinh, lắng nghe, chăm sóc, động viên, đưa ra những hướng dẫn ; cùng sát cánh để giúp học sinh vượt qua những khó khăn vất vả trong học tập, quan hệ và tăng trưởng bản thân cho đến việc liên kết với những lực lượng khác trong và ngoài nhà trường để cùng phối hợp nâng cao hiểu viết và kĩ năng giúp học sinh vượt qua những khó khăn vất vả trên …. Chúng tôi sẽ tập trung chuyên sâu nghiên cứu và phân tích những yếu tố có tương quan đến quy trình tư vấn, hỗ trợ cho đối tượng người dùng chính là học sinh với những khó khăn vất vả đặc trưng trong học tập, xu thế nghề nghiệp, quan hệ và tiếp xúc xã hội ( bè bạn, thầy cô và cha mẹ ) và sự tăng trưởng bản thân ( tự ý thức, tự khẳng định chắc chắn bản thân, kĩ năng xã hội … .. ) ở học sinh trung học cơ sở. Ngoài ra, giáo viên cũng là một chủ thể quan trọng trong mối quan hệ với học sinh cũng như trong hoạt động giải trí giáo dục và dạy học học sinh, vì vậy giáo viên cũng cần có sự tư vấn, hỗ trợ dưới góc nhìn tư vấn, hỗ trợ trình độ của đồng nghiệp .
1.1.1.2. Tư vấn, hỗ trợ học sinh trong hoạt động giáo dục và dạy học
Hoạt động học tập và rèn luyện trong nhà trường là dạng hoạt động giải trí chủ yếu, quyết định hành động trực tiếp sự tăng trưởng tâm lí, nhân cách của học sinh. Dạng hoạt động giải trí này đặt ra nhiều nhu yếu về nội dung, chiêu thức, hình thức lĩnh hội tri thức, kĩ năng, rèn luyện đạo đức, nhân cách … nên học sinh sẽ phải đương đầu với những khó khăn vất vả nhất định nhằm mục đích thực thi được những nhu yếu đó. Vượt qua được những nhu yếu, khó khăn vất vả này thì học sinh sẽ tăng trưởng hòa giải về sức khỏe thể chất, tâm lí, trí tuệ và nhân cách .
Để làm được điều này giáo viên – với tư cách là chủ thể của hoạt động giải trí giáo dục và dạy học bên cạnh việc tổ chức triển khai và điều khiển và tinh chỉnh hoạt động giải trí dạy học, xu thế hoạt động giải trí tự học và tự rèn luyện của học sinh, giáo viên cần sát cánh, theo sát và kịp thời phát hiện những khó khăn vất vả riêng của những học sinh khác nhau. Từ đó tìm ra giải pháp, phương pháp hỗ trợ tương thích, giúp học sinh thực thi được hoạt động giải trí học tập và rèn luyện một cách hiệu suất cao. Nói cách khác, ngoài hai việc làm chính là giáo dục và dạy học, hoạt động giải trí tư vấn, hỗ trợ học sinh cũng là một trong những nhu yếu về trình độ, nhiệm vụ của người giáo viên. Theo Thông tư 20/2018 / TT-BGDĐT ngày 22 tháng 8 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về qui định chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông nhu yếu về năng lượng tư vấn, hỗ trợ học sinh được coi là một trong những tiêu chuẩn về tăng trưởng trình độ, nhiệm vụ của giáo viên đại trà phổ thông nói chung và giáo viên trung học cơ sở nói riêng ( tiêu chuẩn 2, tiêu chuẩn 7 ). Ở một góc nhìn nhất định, giáo viên triển khai việc làm tư vấn, hỗ trợ học sinh hiệu suất cao sẽ góp thêm phần hỗ trợ tích cực đến việc giáo dục và dạy học học sinh, mang lại tác dụng tốt đẹp cho cả giáo viên và học sinh .
Theo niềm tin của Thông tư 31/2017 / TT-BGDĐT ngày 18/12/2017 về hướng dẫn công tác làm việc tư vấn tâm lí trong trường đại trà phổ thông, hoạt động giải trí tư vấn tâm lí trong nhà trường được hiểu là “ sự hỗ trợ tâm lí, giúp học sinh nâng cao hiểu biết về bản thân, thực trạng mái ấm gia đình, mối quan hệ xã hội, từ đó tăng cảm hứng tích cực, tự đưa ra quyết định hành động trong trường hợp khó khăn vất vả học sinh gặp phải khi đang học tại nhà trường ” .
Như vậy quy trình tư vấn, hỗ trợ học sinh trong giáo dục và dạy học không chỉ dừng lại ở việc tư vấn, hỗ trợ cho từng học sinh đơn cử khi những em gặp khó khăn vất vả trong đời sống mà còn gồm có những hoạt động giải trí mang tính phòng ngừa hướng tới mọi học sinh trong nhà trường, giúp học sinh nâng cao hiểu biết về bản thân, mái ấm gia đình, mối quan hệ xã hội. Từ đó giúp học sinh tăng cảm hứng tích cực, tự đưa ra quyết định hành động trong trường hợp khó khăn vất vả mà học sinh gặp phải khi đang học tại nhà trường, tạo môi trường tự nhiên thuận tiện cho sự tăng trưởng về phẩm chất và năng lượng theo mục tiêu giáo dục đã đề ra .
Trong nhà trường đại trà phổ thông, tư vấn, hỗ trợ học sinh trong giáo dục và dạy học vừa được xem là một tiến trình, vừa được xem là một hoạt động giải trí. Hoạt động này hoàn toàn có thể gồm có những mức độ hỗ trợ khác nhau ( từ phòng ngừa, tư vấn và can thiệp khi thiết yếu ) và diễn ra theo nhiều phương pháp khác nhau như : 1 – Tổ chức những hoạt động giải trí thưởng thức mang tính phòng ngừa, nâng cao hiểu biết và năng lượng thích ứng cho học sinh trong môi trường học tập và đời sống nói chung ; 2 – Tư vấn, hướng dẫn và gợi ý, đưa ra lời khuyên hoặc cung ứng thông tin cho học sinh ; 3 – Tìm kiếm những nguồn lực hỗ trợ để học sinh hoàn toàn có thể tự xử lý những yếu tố của bản thân ; 4 – Tư vấn tâm lí, tổ chức triển khai những hoạt động giải trí chuyên nghiệp giúp học sinh tự nhận thức về mình, từ đó đổi khác bản thân theo hướng tích cực .
1.1.2. Chủ thể tư vấn, hỗ trợ học sinh trong hoạt động giáo dục và dạy học
Các chủ thể tham gia tư vấn, hỗ trợ học sinh trong giáo dục và dạy học gồm có : cán bộ, giáo viên kiêm nhiệm công tác làm việc tư vấn tâm lí cho học sinh ; giáo viên chủ nhiệm ; giáo viên bộ môn ; Bí thư Đoàn ; hiệu trưởng, hiệu phó và những lực lượng giáo dục khác trong nhà trường. Như vậy có nhiều lực lượng cùng là chủ thể tham gia hoạt động giải trí tư vấn và hỗ trợ học sinh. Bởi lẽ đây là hoạt động giải trí hướng tới mọi học sinh kể cả học sinh chưa gặp khó khăn vất vả, có rủi ro tiềm ẩn gặp khó khăn vất vả và đang gặp khó khăn vất vả ở những mức độ khác nhau đều được thụ hưởng sự tư vấn, hỗ trợ từ những lực lượng giáo dục trong và ngoài trường. Do đó nội dung và hình thức tư vấn, hỗ trợ học sinh rất đa dạng và phong phú tùy từng đối tượng người dùng học sinh và đặc thù, mức độ yếu tố mà học sinh cần hỗ trợ .
Tuy nhiên, trong toàn cảnh trường học ở Nước Ta lúc bấy giờ khi lực lượng chuyên trách làm công tác làm việc tư vấn học đường còn rất hạn chế, chỉ có một số ít trường tại thành phố lớn có phòng tâm lí học đường với cán bộ chuyên trách hoặc có giáo viên kiêm nhiệm làm công tác làm việc tư vấn tâm lí học sinh. Do vậy, giáo viên chủ nhiệm vẫn được coi là lực lượng chủ chốt trong việc tư vấn, hỗ trợ cho học sinh về mọi mặt từ học tập, quan hệ-giao tiếp, hướng nghiệp và tăng trưởng bản thân. Vì thế, hoạt động giải trí tư vấn, hỗ trợ học sinh của giáo viên chủ nhiệm yên cầu sự góp vốn đầu tư thời hạn, sức lực lao động và cả tình yêu thương, tận tâm của giáo viên. Đó hoàn toàn có thể là những việc làm việc mà giáo viên đã và đang thực thi hàng ngày với học sinh như chăm sóc, san sẻ, sát cánh, liên tục trao đổi, lắng nghe để học sinh được bày tỏ một cách chân thực tâm lý, hiểu biết, quan điểm, tâm tư nguyện vọng, nguyện vọng, tình cảm của mình ; sự đồng cảm, cảm thông của giáo viên với học sinh ; liên tục động viên, khuyến khích học sinh phát huy những điểm tích cực ; khuyên nhủ học sinh điều hay lẽ phải. Hay cũng hoàn toàn có thể là những việc yên cầu giáo viên phải dành nhiều thời hạn và công sức của con người hơn khi học sinh thực sự gặp phải yếu tố phức tạp trong học tập hay đời sống. Khi đó, giáo viên sẽ cần đến sự hỗ trợ của đồng nghiệp, hoặc những lực lượng khác có trình độ và kinh nghiệm tay nghề nâng cao để cùng trợ giúp cho học sinh .
Trong trường hợp yếu tố khó khăn vất vả mà học sinh gặp phải vượt quá năng lực tư vấn, hỗ trợ của giáo viên thì giáo viên nên có hướng tư vấn, chuyển học sinh đến những cán bộ tâm lí học đường ( chuyên trách hoặc giáo viên kiêm nhiệm làm công tác làm việc tư vấn tâm lí ) với những trường có phòng tâm lí học đường để những em có sự hỗ trợ sâu xa hơn. Nếu những trường không có phòng tâm lí học đường, giáo viên nên liên hệ với Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ nhỏ thường trực Cục trẻ nhỏ, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ( hotline 111 ship hàng 24/24 h ) để có sự hướng dẫn, tư vấn thêm. Hoặc giáo viên hoàn toàn có thể liên kết với những cán bộ tâm lí học đường ở những trường khác có dịch vụ tư vấn học đường ra mắt học sinh đến để được hỗ trợ kịp thời, thậm chí còn trình làng học sinh đến những chuyên viên ở những TT tư vấn, TT trị liệu và bệnh viện .
Trong tài liệu này chúng tôi sẽ sử dụng từ “ giáo viên ” bao hàm cả giáo viên chủ nhiệm và bộ môn với tư cách là chủ thể chính của hoạt động giải trí tư vấn, hỗ trợ học sinh trong nhà trường .
Các chủ thể tham gia tư vấn, hỗ trợ học sinh trong dạy học và giáo dục bao gồm:
✦ Cán bộ, giáo viên kiêm nhiệm công tác làm việc tư vấn tâm lí cho học sinh
✦ Giáo viên chủ nhiệm ; giáo viên bộ môn
✦ Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
✦ Hiệu trưởng, hiệu phó
✦ Các lực lượng giáo dục khác trong nhà trường
1.1.3. Một số yêu cầu về đạo đức trong tư vấn và hỗ trợ học sinh trung học cơ sở
Với tiềm năng tạo mọi điều kiện kèm theo tốt nhất cho học sinh và trợ giúp những em trong mọi mặt của đời sống, hoạt động giải trí học tập và rèn luyện, giáo viên và những chủ thể khác tham gia tư vấn, hỗ trợ cho học sinh cần bảo vệ một số ít nhu yếu cơ bản về đạo đức trong việc làm của mình. Trong thiên nhiên và môi trường học đường, những nhu yếu về đạo đức trong hoạt động giải trí tư vấn, hỗ trợ học sinh có ý nghĩa như những hướng dẫn xu thế cho hoạt động giải trí của giáo viên và những lực lượng khác triển khai trợ giúp học sinh một cách đúng hướng, có hiệu suất cao nhất, tránh những rủi ro đáng tiếc hoàn toàn có thể xảy ra với cả hai bên .
Giáo viên thực thi quy trình tư vấn, hỗ trợ học sinh cần triển khai những nhu yếu về đạo đức trong hoạt động giải trí tư vấn và hỗ trợ sau ( sơ đồ 1.1 )
1.1.3.1. Bảo mật
Đối với học sinh, việc giữ bí hiểm những yếu tố riêng tư về sự tăng trưởng bản thân, tình cảm, quan hệ của những em có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động giải trí tư vấn, hỗ trợ nhiều lúc quyết định hành động trực tiếp đến hiệu suất cao của hoạt động giải trí trợ giúp .
Để giữ được bí hiểm yếu tố của học sinh, giáo viên cần quan tâm :
✦ Cuộc tư vấn, trò chuyện được sắp xếp ở nơi kín kẽ, người khác không nghe thấy và không quấy rầy .
✦ Lưu giữ hồ sơ học sinh bảo đảm an toàn, tránh để mất tài liệu hoặc lộ tài liệu trên máy tính. Những thông tin về học sinh không tương quan đến mục tiêu tư vấn thì không lưu .
✦ Giải thích cho học sinh ngay từ đầu về mục tiêu và quy trình tiến độ tư vấn, yếu tố giữ bí hiểm và những ngoại lệ tương quan đến tính bảo mật thông tin. Giáo viên chỉ được bật mý bí hiểm khi học sinh đồng ý chấp thuận nói ra yếu tố của mình, khi yếu tố của học sinh rình rập đe dọa đến tính mạng con người của bản thân và những người khác, hay khi yếu tố của học sinh có tương quan đến góc nhìn pháp lí hoặc TANDTC .
✦ Không bật mý nội dung của cuộc tư vấn, hỗ trợ học sinh cho bên thứ ba, trừ khi học sinh đồng ý chấp thuận .
Bảo vệ những thông tin có tương quan đến thân nhân của học sinh trong những sách vở, hồ sơ, số liệu có tương quan đến học sinh .
1.1.3.2. Tôn trọng học sinh
Tôn trọng học sinh cần phải được biểu lộ trong toàn bộ tiến trình của quy trình tư vấn, hỗ trợ cũng như trong cả lời nói và hành vi của giáo viên. Tôn trọng học sinh vừa được xem như một nhu yếu về đạo đức vừa được xem như một thái độ cần có của giáo viên trong quy trình tư vấn và hỗ trợ học sinh. Những bộc lộ của sự tôn trọng học sinh như :
✦ Giáo viên đặt học sinh ở vị trí là một nhân cách độc lập với những đặc thù riêng về tình cảm, quan điểm, tâm lý và đậm chất ngầu …
✦ Giáo viên coi trọng quyền tự chủ và tự quyết của học sinh cũng như cha mẹ, người đại diện thay mặt cho những em .
✦ Công bằng trong đối xử và tôn trọng sự độc lạ cá thể học sinh ( về kinh nghiệm tay nghề, tính cách, quan điểm, thực trạng mái ấm gia đình, văn hóa truyền thống, giá trị, niềm tin …. ) .
✦ Tin tưởng vào năng lực và khẳng định chắc chắn giá trị của học sinh. Cùng với học sinh thiết kế xây dựng kế hoạch hỗ trợ tương thích với năng lượng và thực trạng của những em
✦ Không phán xét những hành vi, tâm lý, thái độ của học sinh. Giáo viên cần ý thức được rằng tư vấn, hỗ trợ học sinh để giúp những em xử lý khó khăn vất vả, vướng mắc đang gặp phải. Vì thế giáo viên tập trung chuyên sâu nghiên cứu và phân tích yếu tố và tìm ra giải pháp chứ không phải đưa ra những đánh giá và nhận định, nhìn nhận về con người của học sinh .
1.1.3.3. Trung thực và trách nhiệm
Để tạo được sự tin cậy ở học sinh, giáo viên cần bộc lộ thái độ trung thực và nghĩa vụ và trách nhiệm. Thái độ trung thực và nghĩa vụ và trách nhiệm được biểu lộ :
✦ Trợ giúp học sinh tương thích với năng lượng của bản thân, những trường hợp giáo viên thấy vượt quá năng lực của mình thì cần dữ thế chủ động trình làng học sinh đến những giáo viên kiêm nhiệm công tác làm việc tư vấn tâm lí hoặc những chuyên viên có trình độ .
✦ Sử dụng những kiến thức và kỹ năng, hiểu biết khoa học, được kiểm chứng để trợ giúp cho học sinh đúng hướng .
✦ Giáo viên cũng cần biểu lộ nghĩa vụ và trách nhiệm với học sinh, với việc làm mình đang làm trải qua việc hướng dẫn, tư vấn, hỗ trợ những em triển khai những hành vi đúng đắn, hợp chuẩn .
✦ Chủ động tự khám phá về pháp lý, qui định, chủ trương có tương quan đến học sinh và đấu tranh bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ cho những em .
Có thể nói mọi việc giáo viên làm cho học sinh đều hướng đến mục tiêu duy nhất là đem lại những điều tốt đẹp cho những em, trợ giúp học sinh nỗ lực vượt qua khó khăn vất vả, vướng mắc của bản thân và cải tổ đời sống, học tập. Vì thế để giúp cho quy trình tư vấn, hỗ trợ học sinh đạt hiệu suất cao, đồng thời để bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của học sinh, giáo viên cần phải tuân thủ những nhu yếu cơ bản về đạo đức nêu trên và vận dụng linh động vào từng trường hợp đơn cử trong thực tiễn giáo dục và dạy học .
1.1.4. Nội dung tư vấn, hỗ trợ học sinh trung học cơ sở trong hoạt động giáo dục và dạy học
Với đặc thù tâm lí và những khó khăn vất vả đặc trưng trong đời sống học đường, học sinh trung học cơ sở rất cần giáo viên tập trung chuyên sâu tư vấn, hỗ trợ những nội dung sau ( sơ đồ 1.2 ). Những nội dung này sẽ được tập trung chuyên sâu làm rõ xuyên thấu trong những phần tiếp theo của tài liệu này .
1.1.4.1. Tư vấn, hỗ trợ trong hoạt động học tập và hướng nghiệp
Trong quy trình học tập, học sinh trung học cơ sở hoàn toàn có thể gặp những khó khăn vất vả như : hạn chế về vốn kỹ năng và kiến thức, lúng túng về giải pháp, kĩ năng xử lý những trách nhiệm học tập … Nội dung tư vấn về học tập cho học sinh hoàn toàn có thể gồm có : Cách tự nhận thức, tự nhìn nhận quy trình học tập của bản thân ; Kĩ năng và phương pháp học tập hiệu suất cao, tăng trưởng hứng thú trong học tập ; Xây dựng kế hoạch học tập cá thể và khuynh hướng kế hoạch học tập vĩnh viễn ; Hoàn thành những trách nhiệm học tập có độ khó cao như những buổi thuyết trình chuyên đề, bài tập nhóm, dự án Bất Động Sản học tập …
Ở cấp trung học cơ sở, việc học tập của học sinh đã mở màn mang sắc tố khuynh hướng nghề nghiệp, nhất là học sinh cuối cấp học này. Học sinh không riêng gì học tập những môn học dựa vào hứng thú, sở trường thích nghi của bản thân, mà còn tập trung chuyên sâu vào những môn học tương quan đến trường, nghề hay ngành mà mình yêu dấu. Đây cũng là nội dung giáo viên cần chú ý quan tâm đến khi tư vấn, hỗ trợ học sinh về học tập : cung ứng thông tin về quốc tế nghề nghiệp, giúp học sinh mày mò sở trường thích nghi, đặc thù tính cách, năng lực học tập … tương thích với nhu yếu nghề mà học sinh kì vọng ; thiết kế xây dựng kế hoạch học tập gắn với nghành nghề dịch vụ nghề nghiệp, thị trường lao động đang cần đến trong thời gian hiện tại và tương lai .
1.1.4.2. Tư vấn, hỗ trợ trong giao tiếp ứng xử với gia đình, bạn bè và giáo viên
Trong những mối quan hệ xã hội, học sinh trung học cơ sở cần được giáo viên tư vấn, hỗ trợ để giúp những em tăng trưởng được kĩ năng thiết lập và giữ gìn những mối quan hệ, năng lực trấn áp cảm hứng, cách thể hiện hành vi tiếp xúc – ứng xử có văn hóa truyền thống ; có năng lực tư duy tích cực và biết lựa chọn những cách ứng xử đúng đắn, tương thích trong những mối quan hệ xã hội. Những nội dung tư vấn, hỗ trợ cho học sinh hoàn toàn có thể gồm có :
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh về tiếp xúc – ứng xử với cha mẹ, người thân trong gia đình
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh về tiếp xúc – ứng xử với giáo viên
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh về tiếp xúc – ứng xử với bạn cùng tuổi
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh về tiếp xúc – ứng xử với bạn khác giới
Trong đó, cần chú ý quan tâm đến những đặc thù của tuổi dậy thì để tư vấn, hỗ trợ học sinh cách ứng xử tương thích trong mối quan hệ với bạn khác giới, có kĩ năng tự bảo vệ bản thân và hiểu biết về yếu tố tình bạn, tình yêu, tình dục, giới tính và sức khỏe thể chất sinh sản .
1.1.4.3. Tư vấn, hỗ trợ các vấn đề liên quan đến sự phát triển bản thân
Lứa tuổi học sinh trung học cơ sở có vị trí và tầm quan trọng đặc biệt quan trọng trong cuộc sống của mỗi cá thể, đồng thời cũng là quy trình tiến độ khó khăn vất vả nhất so với chính bản thân những em cũng như so với mái ấm gia đình, nhà trường, xã hội. Trong những khó khăn vất vả đó, sự tăng trưởng bản thân là một nội dung quan trọng, có tác động ảnh hưởng lớn đến sự tăng trưởng nhân cách, đạo đức của chính những em nên rất cần đến sự tư vấn, hỗ trợ mang đặc thù tiếp tục của người giáo viên. Những nội dung học sinh trung học cơ sở cần được tư vấn, hỗ trợ trong sự tăng trưởng bản thân như :
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh kiến thiết xây dựng hình ảnh bản thân
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh hình thành mẫu người lí tưởng
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh tăng trưởng năng lực tự chứng minh và khẳng định bản thân
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh tự nhận thức, tự nhìn nhận bản thân
✦ Tư vấn, hỗ trợ học sinh trong việc khuynh hướng giá trị, tăng trưởng những phẩm chất và năng lượng cá thể …
1.1.5. Hình thức và phương pháp tư vấn, hỗ trợ học sinh
1.1.5.1. Hình thức tư vấn, hỗ trợ học sinh
Tùy thuộc vào những tiêu chuẩn đơn cử mà hoàn toàn có thể chia thành những hình thức tư vấn, hỗ trợ khác nhau như :
✦ Căn cứ vào đặc thù của hoạt động giải trí tư vấn, hỗ trợ : Có thể chia thành hai dạng cơ bản gồm :
➣ Tư vấn, hỗ trợ trực tiếp : Là hình thức tư vấn trong đó giáo viên và học sinh / nhóm học sinh trò chuyện, tương tác “ mặt đối mặt với nhau ” với nhau không qua môi trường tự nhiên trung gian. Ví dụ : học sinh và giáo viên gặp nhau trao đổi trên lớp, trong phòng tâm lí học đường tại trường ( nếu có ) hoặc tại nhà của học sinh …
➣ Tư vấn, hỗ trợ gián tiếp : Đây là hình thức giáo viên và học sinh / nhóm học sinh không đối thoại trực tiếp mà trải qua phương tiện đi lại trung gian như điện thoại cảm ứng, mạng internet, “ hộp thư tâm tình ” …
✦ Căn cứ vào nội dung tư vấn, hỗ trợ : Có thể chia thành những hình thức cơ bản gồm : tư vấn, hỗ trợ học tập và hướng nghiệp ; tư vấn, hỗ trợ những yếu tố tương quan đến mối quan hệ, tiếp xúc ; tư vấn, hỗ trợ những yếu tố tương quan đến sự tăng trưởng bản thân của học sinh .
Ngoài ra, giáo viên hoàn toàn có thể tư vấn, hỗ trợ học sinh tương quan đến những nội dung đơn cử như : Tư vấn, hỗ trợ về giới tính / sức khỏe thể chất sinh sản ( giáo viên giúp học sinh có kỹ năng và kiến thức về đặc thù tăng trưởng tâm, sinh lí lứa tuổi ; những loại bệnh lây qua đường tình dục ; yếu tố lạm dụng tình dục … ) ; Tư vấn, hỗ trợ về yếu tố lạm dụng chất gây nghiện ( giáo viên giúp học sinh có kiến thức và kỹ năng về những chất gây nghiện và tai hại của chúng ; giúp học sinh biết cách phòng tránh việc lạm dụng chất gây nghiện, bảo vệ bảo đảm an toàn cho sức khỏe thể chất sức khỏe thể chất và đời sống niềm tin của học sinh … ; Tư vấn, hỗ trợ về sử dụng mạng xã hội bảo đảm an toàn ( giáo viên hoàn toàn có thể hướng dẫn, tư vấn cho học sinh cách khai thác thông tin trên mạng xã hội, những kĩ năng ứng xử trên mạng xã hội và hạn chế những rủi ro đáng tiếc khi học sinh tham gia những hoạt động giải trí trên mạng xã hội …. )
1.5.1.2. Phương pháp tư vấn,hỗ trợ học sinh
Trong quy trình giáo viên tư vấn, hỗ trợ học sinh, bên cạnh những chiêu thức cơ bản như trò chuyện, trực quan … giáo viên cũng cần sử dụng những giải pháp khác nhằm mục đích nhìn nhận, nhận diện biểu lộ và mức độ khó khăn vất vả mà học sinh gặp phải như quan sát, trắc nghiệm. Do vậy trong nội dung này chúng tôi tích hợp trình diễn nhóm những giải pháp nhìn nhận khó khăn vất vả của học sinh và nhóm những chiêu thức tư vấn, hỗ trợ học sinh
a. Nhóm những giải pháp nhìn nhận khó khăn vất vả của học sinh
Phương pháp quan sát
✦ Khái niệm : Là chiêu thức giáo viên dựa trên sự tri giác có chủ định, có mục tiêu nhằm mục đích xác lập những đặc thù tâm lí và mức độ khó khăn vất vả của học sinh qua hành vi, cử chỉ, lời nói, biểu cảm … trong những thực trạng tự nhiên để giúp giáo viên tư vấn, hỗ trợ học sinh có hiệu suất cao .
✦ Ý nghĩa :
➣ Phương pháp này được cho phép giáo viên tích lũy thêm thông tin về những bộc lộ về hành vi, thái độ, diễn biến tâm lí của học sinh ở những thiên nhiên và môi trường khác nhau ( như trên lớp, trong trường, ngoài trường, khi tiếp xúc trực tiếp hay trên khoảng trống mạng ), với những đối tượng người dùng khác nhau ( như với bạn hữu, thầy cô giáo, cha mẹ, người thân trong gia đình ) .
➣ Giúp giáo viên nhìn nhận yếu tố trực tiếp trong toàn cảnh tự nhiên
➣ Giúp giáo viên hiểu học sinh hơn, góp thêm phần lí giải nguyên nhân, mức độ khó khăn vất vả hay yếu tố vướng mắc học sinh đang gặp phải và lên kế hoạch hỗ trợ học sinh hoặc có sự kiểm soát và điều chỉnh phương pháp tác động ảnh hưởng đến học sinh cho tương thích .
Ví dụ : Học sinh A gần đây có tác dụng học tập môn toán sa sút, giáo viên cần có kế hoạch quan sát học sinh A trong giờ học toán như : sự chịu khó, mức độ tích cực tham gia trong giờ học, việc làm bài tập về nhà, thái độ với giáo viên dạy toán … Bên cạnh đó cũng cần quan sát bộc lộ về sức khỏe thể chất sức khỏe thể chất, tâm lí và mối quan hệ, sự tương tác của học sinh A với bạn hữu trên lớp trong giờ học toán và cả ngoài giờ học. Từ đó giáo viên tập hợp thông tin để lí giải nguyên nhân yếu tố A gặp phải cũng như mức độ nghiêm trọng của yếu tố để có hướng tư vấn, hỗ trợ tương thích .
✦ Yêu cầu khi sử dụng :
➣ Giáo viên có kế hoạch quan sát đơn cử và cần ghi chép thông tin rất đầy đủ ( như mục tiêu, thời hạn, khu vực, trường hợp quan sát, hiệu quả )
➣ Tập trung tri giác nhưng không để học sinh cảm thấy những em đang bị theo dõi, giám sát
➣ Kết hợp quan sát sự kiện và mức độ tiếp tục của hành vi
➣ Giữ thái độ khách quan khi quan sát, không nhìn nhận hành vi, thái độ hay sự kiện xảy ra với học sinh
➣ Nên phong cách thiết kế bảng ghi chép và phương pháp ghi chép thuận tiện, thuận tiện
➣ Nếu có sử dụng những phương tiện đi lại hỗ trợ khác ( như camera, máy ảnh ) cần sử dụng khôn khéo, tránh phá vỡ toàn cảnh tự nhiên của hành vi và sự kiện
Phương pháp trắc nghiệm
✦ Khái niệm : Là giải pháp có sử dụng một hay nhiều công cụ đã được chuẩn hóa dùng để thống kê giám sát một cách khách quan một hay một số ít đặc tính cá thể như tính cách, sở trường thích nghi, hành vi, thái độ …
✦ Ý nghĩa : Giúp giáo viên có thêm thông tin về học sinh để nhìn nhận mức độ của những khó khăn vất vả, vướng mắc học sinh đang gặp phải. Từ đó khuynh hướng cho giáo viên đưa ra kế hoạch tư vấn, hỗ trợ tương thích .
✦ Yêu cầu khi sử dụng :
➣ Khi sử dụng chiêu thức trắc nghiệm, nếu thiết yếu, phải có quan điểm trình độ của những nhà tâm lí hay chuyên viên trắc nghiệm .
➣ Trong trường hợp cần sử dụng, giáo viên cần nắm rõ mục tiêu, ý nghĩa của việc sử dụng những trắc nghiệm và được tập huấn, hướng dẫn sử dụng và nghiên cứu và phân tích hiệu quả những trắc nghiệm được chuẩn hóa .
➣ Một số trắc nghiệm sâu xa khi cho học sinh vấn đáp cần có sự đồng ý chấp thuận của cha mẹ hoặc người bảo trợ của những em
Phương pháp phân tích sản phẩm hoạt động
✦ Khái niệm : Là giải pháp trong đó giáo viên địa thế căn cứ vào những tác dụng, mẫu sản phẩm của học sinh ( cả sản phẩm vật chất và ý thức ) thực thi trong quy trình học tập và tham gia những hoạt động giải trí giáo dục để tìm hiểu và khám phá, nhìn nhận những góc nhìn tương quan đến nhận thức, trí tuệ, tình cảm, sở trường thích nghi, hứng thú, tính cách … cũng như biểu lộ khó khăn vất vả của học sinh trong học tập và đời sống. Ví dụ mẫu sản phẩm hoạt động giải trí của học sinh như : tranh vẽ, bài thuyết trình …
✦ Ý nghĩa : Giúp giáo viên có thêm thông tin về học sinh và có cơ sở để nhìn nhận học sinh một cách khách quan và tổng lực. Bởi lẽ những loại sản phẩm do học sinh thực thi trong học tập, lao động và rèn luyện sẽ phần nào nói lên đặc thù riêng về phẩm chất, năng lượng, sở trường thích nghi, hứng thú … cũng như những khó khăn vất vả những em gặp phải. Từ đó, giáo viên hoàn toàn có thể tập hợp thông tin để hiểu học sinh cũng như những khó khăn vất vả những em gặp phải và có kế hoạch tư vấn, hỗ trợ tương thích .
✦ Yêu cầu khi sử dụng :
➣ Chú ý xem xét mẫu sản phẩm hoạt động giải trí trong mối liên hệ với thời hạn, khoảng trống của hoạt động giải trí và điều kiện kèm theo thực thi hoạt động giải trí .
➣ Quan tâm đến những yếu tố khách quan và chủ quan tác động ảnh hưởng đến quy trình hoạt động giải trí để tạo ra mẫu sản phẩm như những tác động ảnh hưởng của ngoại cảnh, hứng thú, tâm trạng … của học sinh .
➣ Giáo viên nên tích hợp với những giải pháp khác như quan sát và trò chuyện để nghiên cứu và phân tích khách quan, đúng mực những bộc lộ khó khăn vất vả, đặc thù tâm lí của học sinh qua loại sản phẩm hoạt động giải trí ( không suy diễn hay áp đặt theo ý chủ quan của giáo viên ) .
Phương pháp nghiên cứu hồ sơ học sinh
✦ Khái niệm : Là chiêu thức trong đó giáo viên khám phá, nghiên cứu và phân tích hồ sơ học sinh như hồ sơ về thành tích học tập ( học bạ ) ; sự tăng trưởng sức khỏe thể chất ( sổ sức khỏe thể chất ) ; thông tin về mái ấm gia đình và cha mẹ học sinh ( phiếu thông tin học sinh ) để có thêm thông tin hỗ trợ cho việc nhận định và đánh giá, nhìn nhận những khó khăn vất vả học sinh đang gặp phải .
✦ Ý nghĩa : tin tức thu được từ giải pháp nghiên cứu và điều tra hồ sơ học sinh giúp giáo viên có cái nhìn tổng lực hơn về học sinh, góp thêm phần tìm ra nhưng khó khăn vất vả mà học sinh gặp phải, nguyên do của những khó khăn vất vả đó cũng như gợi ý hướng tư vấn, nguồn hỗ trợ học sinh tương thích .
✦ Yêu cầu khi sử dụng :
➣ Chỉ được tìm hiểu và khám phá hồ sơ học sinh khi thấy thiết yếu và được chấp thuận đồng ý của nhà trường hoặc giáo viên chủ nhiệm ( nếu là giáo viên bộ môn hoặc giáo viên kiêm nhiệm công tác làm việc tư vấn tâm lí học sinh, cán bộ tâm lí học đường … ) .
➣ Ghi chép rất đầy đủ thông tin về học sinh theo diễn tiến thời hạn .
➣ Khách quan tập hợp thông tin từ những nguồn hồ sơ và tích hợp với những giải pháp nhìn nhận khó khăn vất vả của học sinh khác để xác lập rõ yếu tố mà học sinh gặp phải cũng như nguyên do và nguồn hỗ trợ tương thích .
b. Nhóm những giải pháp tư vấn, hỗ trợ học sinh
Phương pháp trò chuyện
✦ Khái niệm : Là chiêu thức tư vấn, hỗ trợ trong đó giáo viên trao đổi, tương tác trực tiếp với học sinh về yếu tố có tương quan đến những khó khăn vất vả mà học sinh đang gặp phải bằng mạng lưới hệ thống câu hỏi do giáo viên sẵn sàng chuẩn bị trước .
✦ Ý nghĩa :
➣ Giúp giáo viên thiết lập được mối quan hệ với học sinh và tích lũy thông tin để hiểu học sinh hơn
➣ Giúp học sinh bày tỏ tình cảm, thể hiện được yếu tố đang gặp phải và tò mò được tiềm năng của bản thân để xử lý yếu tố .
✦ Yêu cầu khi sử dụng :
➣ Xác định rõ mục tiêu của buổi trò chuyện
➣ Thể hiện thái độ cởi mở, vui tươi và thân thiện với học sinh để tạo môi trường tự nhiên tiếp xúc tích cực khuyến khích học sinh san sẻ thông tin
➣ Đặt câu hỏi tương thích, linh động hoặc nêu yếu tố để học sinh tâm lý, thể hiện sự hiểu biết, kinh nghiệm tay nghề, từ đó phát hiện ra những góc nhìn có tương quan đến yếu tố cần xử lý
➣ Lắng nghe quan điểm của học sinh, phản hồi nội dung và xúc cảm một cách tương thích
➣ Khích lệ học sinh tâm lý và trao đổi để đạt được mục tiêu của quy trình trò chuyện )
Phương pháp trực quan
✦ Khái niệm : Là giải pháp giáo viên sử dụng những phương tiện đi lại trực quan ( như tranh vẽ, video, vật mẫu thật … ) hay phương tiện kĩ thuật trong quy trình tư vấn, hỗ trợ giúp học sinh nhận diện yếu tố, tò mò bản thân để từ đó đưa ra những giải pháp xử lý khó khăn vất vả mà bản thân đang gặp phải .
✦ Ý nghĩa
➣ Hình thức minh họa hoặc trình diễn trực quan giúp học sinh hiểu rõ yếu tố của mình hơn và thuận tiện bộc lộ tâm lý, cảm hứng, mong ước của mình .
➣ Phương pháp này đặc biệt quan trọng có hiệu suất cao với những trường hợp học sinh khó hoặc không muốn thể hiện tâm lý và cảm hứng của mình một cách trực tiếp .
Ví dụ: giáo viên cùng học sinh chơi với các đồ vật, con thú nhỏ để nói về những vấn đề trong mối quan hệ của các em với bạn bè, thầy cô hay cha mẹ….
✦ Yêu cầu khi sử dụng :
➣ Lựa chọn phương tiện đi lại ( tranh, ảnh, video, vật phẩm ) tương thích với mục tiêu, nội dung tư vấn, hỗ trợ
➣ Lựa chọn khoảng trống, đặt câu hỏi tương thích để học sinh biểu lộ tâm lý của bản thân qua phương tiện đi lại trực quan
Phương pháp kể chuyện
✦ Khái niệm : Là chiêu thức giáo viên dùng lời nói, điệu bộ, nét mặt để thuật lại một cách sinh động một câu truyện có tương quan đến yếu tố của học sinh để giúp học sinh nhìn nhận yếu tố của bản thân trên cơ sở nghiên cứu và phân tích, nhìn nhận về những cách xử lý yếu tố trong trong câu truyện .
✦ Ý nghĩa :
➣ Thông qua nội dung chuyện kể và phương pháp kể chuyện của giáo viên sẽ hình thành và tăng trưởng được những cảm hứng tích cực và niềm tin đúng đắn ở học sinh
➣ Giúp học sinh học tập được những phương pháp xử lý tích cực dựa trên sự nghiên cứu và phân tích và nhìn nhận yếu tố
➣ Giúp học sinh nghiên cứu và phân tích, nhìn nhận, liên hệ và rút ra những bài học kinh nghiệm có ích cho bản thân từ nội dung câu truyện .
✦ Yêu cầu khi sử dụng :
➣ Chuyện kể phải tương thích với mục tiêu tư vấn, hỗ trợ và đặc thù tâm lí của học sinh .
➣ Nội dung câu truyện nên thân thiện với đời sống thực tiễn của học sinh. Những câu truyện được kể hoàn toàn có thể do sáng tác hoặc được viết theo những sách / báo, hoặc được sưu tầm từ đời sống thực tiễn .
➣ Giáo viên hoàn toàn có thể nêu một số ít câu hỏi hoặc yếu tố để xu thế quan tâm và dẫn dắt tư duy có chủ định ở học sinh ; nhu yếu học sinh Dự kiến về diễn biến của câu truyện, cách xử lí trường hợp của nhân vật trong câu truyện …
Phương pháp thuyết phục
✦ Khái niệm : Là chiêu thức giáo viên dùng lí lẽ, dẫn chứng đơn cử để tác động ảnh hưởng đến học sinh, giúp học sinh đổi khác nhận thức, thái độ và có hành vi tích cực để tự kiểm soát và điều chỉnh bản thân .
✦ Ý nghĩa :
➣ Phương pháp này sẽ giúp học sinh nhìn nhận rõ về yếu tố mà mình đang gặp khó khăn vất vả, vướng mắc cũng như hiểu bản thân mình hơn
➣ Hình thành và tăng trưởng được những xúc cảm tích cực và niềm tin đúng đắn ở học sinh, từ đó kiểm soát và điều chỉnh hành vi theo hướng mong đợi .
✦ Yêu cầu khi sử dụng :
➣ Giáo viên cần sử dụng ngôn từ tương thích
➣ Đưa ra vật chứng đơn cử, rõ ràng .
➣ Khi thuyết phục cần tác động ảnh hưởng đến cả nhận thức, thái độ và hành vi của học sinh
➣ Giáo viên biểu lộ sự chăm sóc và thuyết phục bằng tình cảm nhiều hơn để học sinh hiểu và làm theo
Để hoạt động giải trí tư vấn, hỗ trợ học sinh đạt được tác dụng như mong đợi, giáo viên cần phối hợp sử dụng những chiêu thức trên một cách linh động trong thực tiễn giáo dục và dạy học học sinh .
1.1.6. Các giai đoạn của quá trình tư vấn, hỗ trợ học sinh trung học cơ sở trong hoạt động giáo dục và dạy học
Thực tiễn hoạt động giải trí giáo dục và dạy học sẽ phát sinh nhiều trường hợp đa dạng và phong phú và phong phú, cho nên vì thế giáo viên triển khai hoạt động giải trí tư vấn, hỗ trợ học sinh cũng rất linh động, tùy thuộc vào từng yếu tố đơn cử. Tư vấn, hỗ trợ hoàn toàn có thể chỉ là sự lắng nghe, động viên học sinh hay đưa ra những hướng dẫn giúp những em hiểu rõ yếu tố. Mức độ sâu hơn hoàn toàn có thể là sự kêu gọi, liên kết nguồn lực từ nhiều lực lượng khác nhau để giúp học sinh đối lập và xử lý yếu tố của mình. Quá trình tư vấn, hỗ trợ học sinh trong giáo dục và dạy học hoàn toàn có thể khái quát thành ba quy trình tiến độ như trong sơ đồ 1.4 .
Với những trường hợp trong đó học sinh có những yếu tố, khó khăn vất vả cần được hỗ trợ sâu hơn chúng tôi sẽ trình diễn đơn cử ở nội dung 2 “ Phân tích trường hợp thực tiễn trong tư vấn, hỗ trợ học sinh ” của tài liệu này. Và việc nghiên cứu và phân tích trường hợp thực tiễn chính là sự cụ thể hóa bước 2 – triển khai tư vấn, hỗ trợ học sinh trong ba quá trình của quy trình tư vấn, hỗ trợ được trình diễn trong phần này .
1.1.6.1. Giai đoạn mở đầu tư vấn, hỗ trợ
Giai đoạn này giáo viên hướng đến tiềm năng thiết lập mối quan hệ thân thiện và tin cậy với học sinh. Việc thiết kế xây dựng mối quan hệ mật thiết và sự tin yêu với học sinh có ý nghĩa quan trọng tác động ảnh hưởng lớn đến hiệu quả tư vấn, hỗ trợ. Thông qua việc sử dụng những kĩ năng tư vấn, hỗ trợ để giáo viên kiến thiết xây dựng mối quan hệ tốt với học sinh, tạo cơ sở thuận tiện cho những quá trình tiếp theo. Thái độ cởi mở, sự chăm sóc chân thành, lắng nghe ân cần … của giáo viên cũng là một trong những cách hiệu suất cao để thiết lập mối quan hệ tích cực bắt đầu với học sinh. Để tăng thêm sự tin yêu của học sinh, giáo viên hoàn toàn có thể nói rõ cho học sinh hiểu về những nhu yếu về đạo đức trong tư vấn, hỗ trợ học sinh, đặc biệt quan trọng nhấn mạnh vấn đề nhu yếu về tính bảo mật thông tin, tôn trọng học sinh. Tuy nhiên, chú ý quan tâm rằng việc thiết lập mối quan hệ giữa giáo viên – học sinh không riêng gì được triển khai ở tiến trình này mà cần được duy trì trong suốt quy trình tư vấn, hỗ trợ cho học sinh .
1.1.6.2. Giai đoạn thực hiện tư vấn, hỗ trợ học sinh
Giai đoạn này gồm ba việc làm chính sau đây :
✦ Xác định yếu tố của học sinh
✦ Lựa chọn giải pháp lợi thế
✦ Xây dựng và triển khai kế hoạch tư vấn, hỗ trợ học sinh
Để xác lập học sinh đang gặp khó khăn vất vả, vướng mắc nào là chính giáo viên cần tích lũy thông tin của học sinh ở những góc nhìn ( như học tập, quan hệ tiếp xúc, bản thân, … ), từ nhiều nguồn khác nhau ( như cha mẹ, thầy cô, bạn hữu … ), bằng những cách khác nhau ( như qua trò chuyện, trực quan, quan sát, sử dụng trắc nghiệm …. ), ở những môi trường tự nhiên khác nhau ( như ở nhà, trên lớp, trong trường, ngoài trường, trên khoảng trống mạng … ). Sau khi tích lũy thông tin của học sinh, giáo viên sẽ tập hợp những yếu tố của học sinh và nhận diện đâu là yếu tố chính, đâu là hệ quả từ yếu tố chính mà học sinh đang gặp phải. Đồng thời nhìn nhận mức độ của yếu tố học sinh đang gặp phải như thế nào : chỉ là thông thường, mức nhẹ hay nặng cần tư vấn, hỗ trợ nâng cao hơn. Bước này sẽ quyết định hành động phương pháp tư vấn, hỗ trợ của giáo viên với học sinh cũng như lựa chọn giải pháp lợi thế .
Khi yếu tố đã được làm sáng tỏ, giáo viên và học sinh cần tìm kiếm và đề ra những giải pháp cho yếu tố của học sinh và kiến thiết xây dựng kế hoạch thực thi. Đây hoàn toàn có thể là tiến trình dài nhất trong quy trình tư vấn, hỗ trợ. Khi đã yêu cầu được những giải pháp cần giúp học sinh tưởng tượng về tương lai và hiệu quả về mặt ý thức của những lựa chọn thay thế sửa chữa đó ; xác lập rõ những điều đơn cử học sinh hoàn toàn có thể triển khai để cải tổ tình hình của những em và đồng thời cùng với học sinh đặt thứ tự ưu tiên cho những giải pháp khả thi .
Kết quả của quy trình tiến độ này là những giải pháp tối ưu đã được lựa chọn. Giáo viên và học sinh lập kế hoạch hành vi để thực thi những giải pháp như : xác lập tiềm năng, phương pháp triển khai, thời hạn thực thi, người chịu nghĩa vụ và trách nhiệm … Học sinh cần hiểu rõ nghĩa vụ và trách nhiệm của họ là tích cực tham gia xử lý yếu tố bằng cách thực thi kế hoạch đã đặt ra cùng với sự động viên, khuyến khích của giáo viên để vượt qua những khó khăn vất vả hay xử lý được yếu tố của mình .
1.1.6.3. Giai đoạn kết thúc tư vấn, hỗ trợ
Trước khi đưa ra quyết định hành động kết thúc quy trình tư vấn, hỗ trợ học sinh hoặc là liên tục, giáo viên thực thi hai việc làm sau :
✦ Đánh giá hiệu quả triển khai tư vấn, hỗ trợ học sinh
✦ Theo dõi sự văn minh của học sinh
Sau khi học sinh tiến hành kế hoạch triển khai những giải pháp, giáo viên cần có sự nhìn nhận tác dụng. Việc nhìn nhận dựa trên những tiềm năng đã đặt ra. Học sinh đã xử lý được yếu tố gì ? Học được cái gì ? Đã sử dụng nguồn lực hỗ trợ nào để đạt được tác dụng như vậy ? Giáo viên cần ghi nhận những tân tiến của học sinh dù là rất nhỏ để động viên, khuyến khích học sinh. Cần phải có thời hạn cho sự biến hóa từ từ của học sinh nên giáo viên cần phải kiên trì. Nếu học sinh chưa hoàn thành xong trách nhiệm thì không nên trách móc, mà cần tìm ra nguyên do và đưa ra hướng khắc phục cho học sinh .
Khi học sinh thực thi những giải pháp để đối lập, xử lý khó khăn vất vả, vướng mắc của bản thân, trong năng lực của mình giáo viên nên có sự theo dõi trực tiếp ( như hỏi chuyện học sinh ) hoặc gián tiếp ( như trải qua hỏi những học sinh khác trong lớp, qua quan sát biểu lộ của học sinh trên lớp, trong giờ chơi … ) để có hướng hỗ trợ học sinh khi thiết yếu. Ngay cả khi học sinh trong lớp mình giảng dạy đã cải tổ được tình hình và xử lý được yếu tố, giáo viên cũng nên theo dõi học sinh trong những trường hợp tương tự như để tư vấn, hỗ trợ cho học sinh kịp thời. Khi nhận thấy học sinh đã trấn áp được bản thân, tự mình ứng phó hiệu suất cao với những trường hợp tương tự như thì đây chính là thời gian giáo viên hoàn toàn có thể kết thúc quy trình tư vấn, hỗ trợ.
1.1.7. Một số kĩ năng tư vấn, hỗ trợ học sinh trong hoạt động giáo dục và dạy học
Các kĩ năng tư vấn, hỗ trợ mà giáo viên hoàn toàn có thể sử dụng linh động trong quy trình trợ giúp học sinh gồm :
1.1.7.1. Kĩ năng lắng nghe
✦ Khái niệm : Là năng lực giáo viên tập trung chuyên sâu quan tâm, chăm sóc, đồng cảm tâm lý, cảm hứng, yếu tố của học sinh và đưa ra những phản hồi tương thích giúp học sinh phân biệt rằng mình đang được chăm sóc, san sẻ .
✦ Tầm quan trọng của kĩ năng :
➣ Làm cho học sinh cảm thấy được tôn trọng, thấy mình có giá trị
➣ Góp phần kiến thiết xây dựng mối quan hệ tin cậy, thân thiện giữa giáo viên và học sinh
➣ Cho phép học sinh giải tỏa cảm hứng, giảm căng thẳng mệt mỏi
➣ Khuyến khích học sinh san sẻ nhiều thông tin
✦ Chỉ dẫn thực thi kĩ năng :
➣ Giáo viên bày tỏ sự khuyến khích so với học sinh bằng những biểu cảm phi ngôn từ nhằm mục đích khuyến khích sự san sẻ của học sinh ( như gật đầu, hơi ngả người về phía học sinh, duy trì tiếp xúc bằng mắt, giọng nói nhẹ nhàng, khoảng cách tương thích, tĩnh mịch tích cực …. )
➣ Đón nhận cảm hứng và nỗ lực đồng cảm cảm hứng của học sinh đằng sau những sự kiện và tâm lý học sinh san sẻ mà không phán xét hay phản hồi gì
➣ Sử dụng những câu nói biểu lộ sự khuyến khích, động viên học sinh ( như cô / thầy hiểu, à, ra thế, cô / thầy đang nghe em đây …. )
➣ Lắng nghe không phải chỉ thu nhận thông tin một chiều mà cần có sự tương tác giữa giáo viên và học sinh. Vì thế giáo viên nên sử dụng những kĩ thuật lắng nghe tích cực như : phản hồi xúc cảm, phản hồi nội dung để giúp học sinh cảm nhận được giáo viên hiểu câu truyện và thấu cảm với yếu tố của mình .
Ví dụ : Học sinh phàn nàn “ Tại sao mẹ lại không cho em đi sinh nhật bạn trong lớp nhỉ ? Mẹ định giam giữ em trong nhà mãi sao ? ”
Giáo viên : “ Có vẻ như em cảm thấy bực mình và tuyệt vọng ( phản hồi cảm hứng ) vì mẹ không cho em đi sinh nhật bạn trong lớp ( phản hồi nội dung ) ”
1.1.7.2. Kĩ năng đặt câu hỏi
✦ Khái niệm : Là năng lực của giáo viên sử dụng những dạng thắc mắc ( cách hỏi ) để tích lũy thông tin từ phía học sinh, làm sáng tỏ những yếu tố còn chưa rõ, khuyến khích học sinh tự thể hiện những tâm lý, xúc cảm của bản thân mình .
✦ Các dạng câu hỏi : Có hai dạng câu hỏi cơ bản gồm câu hỏi đóng và câu hỏi mở .
➣ Câu hỏi đóng là câu hỏi đưa đến câu vấn đáp đơn cử, ngắn : “ có ” hoặc “ không ” ; “ đúng ” hoặc “ sai ”. Tuy ít hiệu suất cao hơn nhưng dạng câu hỏi này cũng thiết yếu khi cần tích lũy thông tin nhanh, đơn cử hoặc giúp kết thúc câu truyện dài dòng, tản mạn
Ví dụ : “ Em có tức giận khi bạn ấy tỏ ra coi thường em không ? ”
➣ Câu hỏi mở là dạng câu hỏi có hiệu suất cao trong tư vấn, hỗ trợ vì đưa đến nhiều thông tin đơn cử và đa dạng chủng loại ; giúp khuyến khích học sinh bày tỏ nhiều hơn về cảm hứng và tâm lý của bản thân mình. Câu hỏi mở thường khởi đầu bằng những từ như “ thế nào ? ”, “ khi nào ? ” hay kết thúc bằng những từ “ thế nào ”, “ như thế nào ” .
Ví dụ : “ Quan hệ của em với bố như thế nào ? ” ; “ Việc chơi thể thao có ý nghĩa gì với em ? ”
Ngoài ra còn có những dạng câu hỏi khác như : câu hỏi về nhận thức “ Em nghĩ như thế nào về việc làm của bản thân mình ? ” ; câu hỏi về xúc cảm “ Em cảm thấy thế nào khi bị bạn hữu xa lánh ? ” ; câu hỏi về hành vi “ Em sẽ làm gì sau khi nhận ra sai lầm đáng tiếc của bản thân ? ” ; câu hỏi về nguyên do “ Điều gì khiến em bỏ học mấy tiết hôm thứ ba vừa qua ? ” .
✦ Chỉ dẫn triển khai kĩ năng :
➣ Giáo viên vận dụng linh động những dạng câu hỏi để tìm hiểu và khám phá thông tin về học sinh và đặt câu hỏi đúng lúc, đúng thời gian
➣ Câu hỏi đặt ra phải đi theo lôgic của sự kiện và tư duy của học sinh. Giáo viên giúp học sinh diễn đạt thực trạng bằng cách vấn đáp thắc mắc như thế nào ? sau đó nhu yếu nghiên cứu và phân tích, lí giải vì sao như thế ?, sau cuối vấn đáp câu hỏi yếu tố là gì ?
➣ Nên sử dụng câu hỏi mở để tích lũy thông tin về sự kiện ( cái gì ? ) ; quy trình hay xúc cảm ( như thế nào ? ), nguyên do ( vì sao ? )
➣ Có thể sử dụng những câu hỏi giả định về những điều tích cực để hướng học sinh đến sự đổi khác ( dạng thắc mắc nếu … thì … ) hoặc câu hỏi phép lạ ( ví dụ : nếu có điều ước, thì em ước gì ? )
✦ Những điều cần tránh khi sử dụng câu hỏi :
➣ Hỏi nhiều câu hỏi “ Tại sao ”
➣ Hỏi tới tấp, nhiều câu hỏi cùng lúc
➣ Câu hỏi mang đặc thù suy diễn
1.1.7.3. Kĩ năng thấu hiểu
✦ Khái niệm : Là năng lực giáo viên biết đặt mình vào vị trí của học sinh để hiểu biết thâm thúy, rất đầy đủ về yếu tố cũng như tâm tư nguyện vọng, tình cảm của học sinh để san sẻ và giúp những em tự tin đối lập và xử lý yếu tố của mình .
✦ Tầm quan trọng của kĩ năng :
➣ Giúp giáo viên không chỉ hiểu thâm thúy tâm lý mà cả mức độ xúc cảm của học sinh hay nói cách khác giúp giáo viên hiểu học sinh bằng xúc cảm và bằng tư duy .
➣ Giúp học sinh cảm thấy được lắng nghe, thừa nhận vì vậy góp thêm phần kiến thiết xây dựng mối quan hệ tin cậy và thân thiện giữa giáo viên và học sinh .
✦ Chỉ dẫn thực thi kĩ năng :
➣ Giáo viên đặt mình vào thực trạng của học sinh để hiểu sự kiện, tâm lý của học sinh cũng như cảm nhận về điều những em đang cảm thấy hoặc những gì những em đã trải qua .
➣ Lắng nghe tích cực để hiểu sâu xa những điều chứa đựng sau ngôn từ của học sinh và chỉ ra cảm hứng thực sự mà học sinh đang thưởng thức .
➣ Thể hiện sự thấu cảm bằng cách :
Gọi tên xúc cảm mà học sinh đang thưởng thức và lí do học sinh có xúc cảm đó
Ví dụ : Cô nhận thấy em cảm thấy đơn độc vì những bạn không chọn em vào nhóm
Thể hiện / nói với học sinh rằng cô / thầy hiểu rằng cảm hứng của học sinh là hợp lý trong thực trạng của những em và thầy / cô hiểu điều đó .
Bình thường hóa cảm hứng của học sinh bằng cách nói với học sinh rằng nhiều người trong thực trạng tựa như như em cũng có cảm hứng như thế và những tâm lý, cảm hứng của học sinh trải qua hoàn toàn có thể lí giải được trong thực trạng của những em .
Ví dụ : Nếu cô / thầy ở trong thực trạng của em thì cô / thầy cũng khó tránh khỏi cảm xúc đơn độc và buồn tủi như em
Làm cho học sinh cảm thấy có giá trị : Giáo viên chỉ cho học sinh thấy những giá trị tích cực trong tâm lý, xúc cảm của học sinh ở trong thực trạng của những em .
Ví dụ : Cô / thầy cảm nhận rằng em vừa buồn tủi vừa đơn độc vì không được những bạn chọn vào nhóm thao tác cùng nhau. Qua những gì em san sẻ cô nhận thấy em là một cô gái thâm thúy và nhạy cảm. Nếu như những bạn biết được điều này hẳn những bạn sẽ phải tâm lý lại về hành vi của mình .
1.1.7.4. Kĩ năng phản hồi
✦ Khái niệm : Là năng lực của giáo viên truyền tải lại những cảm hứng, tâm lý, hành vi của học sinh nhằm mục đích kiểm tra lại thông tin từ phía học sinh, đồng thời biểu lộ thái độ chăm sóc cũng như khuyến khích, động viên học sinh nhận thức về yếu tố, cảm hứng, tâm lý của mình để đổi khác .
✦ Tầm quan trọng của kĩ năng :
➣ Giúp giáo viên kiểm tra lại thông tin mà học sinh san sẻ .
➣ Làm cho học sinh thấy mình được lắng nghe, được đồng cảm từ đó kết nối mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh .
➣ Phản chiếu lại những gì đã nghe thấy giúp học sinh nhìn lại mình và giúp giáo viên tò mò sâu hơn về những gì học sinh san sẻ .
➣ Nắm bắt được góc nhìn quan trọng nhất của thông điệp mà học sinh hoàn toàn có thể không nhận ra hoặc cố ý che đậy .
✦ Các hình thức phản hồi :
➣ Phản hồi nội dung : Giáo viên lắng nghe câu truyện và tóm lược lại những điều học sinh san sẻ bằng ngôn từ riêng của giáo viên mà không nhìn nhận, phản hồi
Ví dụ : Vậy là qua những gì em san sẻ từ đầu đến giờ, cô / thầy và em đã trao đổi với nhau về những xích míc của em với cha mẹ khi cha mẹ không đồng ý chấp thuận cho em thi vào trường ĐH mà em thương mến, cũng như những xúc cảm không dễ chịu mà em đã trải qua trong thời hạn dài .
➣ Phản hồi xúc cảm : Giáo viên xác lập và gọi tên những cảm hứng mà học sinh thưởng thức, sử dụng ngôn từ của mình để nói về những cảm hứng mà học sinh đã trải qua một cách trực tiếp hoặc gián tiếp .
🡺 Giáo viên hoàn toàn có thể sử dụng những mẫu câu như “ Thầy / cô nhận thấy rằng con / em cảm thấy … ( cảm hứng ) … khi … ” hoặc “ Hình như em cảm thấy … ( cảm hứng ) … khi … ”
Ví dụ : “ Thầy / cô nhận thấy em cảm thấy buồn và tuyệt vọng vì cha mẹ đã không hiểu và không ủng hộ em thi vào trường ĐH mà em mong ước ” .
✦ Chỉ dẫn triển khai kĩ năng :
➣ Lắng nghe để hiểu được vừa đủ sự kiện và cảm hứng của học sinh
➣ Tóm tắt hoặc diễn đạt lại những điều học sinh đưa ra về xúc cảm hoặc về nội dung mà không kèm theo sự phán xét, phê phán hay góp ý .
➣ Quan sát, lắng nghe phản ứng của học sinh để kiểm tra lại hiệu suất cao phản hồi .
1.1.7.5. Kĩ năng hướng dẫn
✦ Khái niệm : Là năng lực giáo viên phân phối nhu yếu về thông tin của học sinh giúp học sinh thu được những thông tin khách quan, có giá trị, đồng thời gợi dẫn cho học sinh phương pháp xử lý yếu tố dựa vào tiềm năng, thế mạnh của chính những em .
✦ Tầm quan trọng của kĩ năng
➣ Giúp học sinh phát huy thế mạnh của bản thân trải qua sự hướng dẫn của giáo viên
➣ Giáo viên chỉ khuynh hướng và gợi ý nên sẽ giúp học sinh nhìn nhận lại yếu tố của mình
➣ Giáo viên tạo điều kiện kèm theo cho học sinh dữ thế chủ động lựa chọn những giải pháp hợp lý
✦ Chỉ dẫn triển khai kĩ năng
➣ Cung cấp cho học sinh những thông tin mang tính khách quan ( thông tin trong thực tiễn, sự kiện ). Giáo viên tập trung chuyên sâu vào việc làm thế nào để học sinh vận dụng thông tin vào thực hành thực tế xử lý yếu tố của những em một cách hiệu suất cao
➣ Trong trường hợp học sinh cần lời khuyên, giáo viên chỉ nên khuyên học sinh khi mình có hiểu biết thâm thúy về nghành học sinh cần hoặc khi giáo viên hiểu thâm thúy con người và yếu tố của học sinh ; khi giáo viên có cùng thưởng thức với học sinh hay trong trường hợp khẩn cấp như học sinh đang bị rình rập đe dọa hay học sinh có hành vi nguy khốn với người xung quanh …
➣ Chỉ dẫn, gợi ý học sinh tìm kiếm cách lí giải thay thế sửa chữa cho những cách mình đã làm trải qua việc hướng dẫn học sinh có cách nhìn đa chiều khác với những gì mình đã làm / đã nghĩ về sự kiện, yếu tố từ khởi đầu
➣ Dù đưa ra bất kỳ thông tin nào, giáo viên cũng cần nhận ra đúng chuẩn nhu yếu của học sinh và xem xét tính hiệu suất cao của thông tin so với học sinh
➣ tin tức giáo viên đưa ra không mang tính lí luận hay cho lời khuyên, không bao hàm sự xu thế hay thuyết phục học sinh thực thi theo kinh nghiệm tay nghề của giáo viên. Giáo viên tập trung chuyên sâu vào việc làm thế nào để học sinh vận dụng thông tin vào thực hành thực tế xử lý yếu tố của những em một cách hiệu suất cao
➣ Hướng học sinh vào những thế mạnh, giá trị của bản thân trong việc xử lý yếu tố của mình
Các kĩ năng nêu trên có mối quan hệ mật thiết trong quy trình tư vấn và hỗ trợ học sinh trong giáo dục và dạy học. Giáo viên nên vận dụng phối hợp linh động những kĩ năng trên để quy trình trợ giúp cho học sinh có hiệu quả tốt nhất .
Kết luận
Nội dung chính thức san sẻ bởi giáo viên cốt cán trong mô đun 5
MÔ ĐUN 5 TƯ VẤN VÀ HỖ TRỢ HỌC SINH TRONG HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC
Đăng kí kênh youTube để ủng hộ nhóm tác giả:
Mọi quan điểm về bài viết cũng như bản quyền vui mắt inbox về địa chỉ mail [email protected] hoặc để lại phản hồi phía bên dưới .
5/5 – ( 1 bầu chọn )
