Prato là cái nôi truyền thống cuội nguồn của ngành công nghiệp dệt may Ý từ thế kỷ XII. Nằm cách Florence, thủ phủ vùng Tuscany, khoảng chừng 15 km, đây từng được ca tụng là kinh đô dệt may hạng sang của châu Âu. Các thương hiệu khét tiếng như Gucci, Dolce và Gabbana … đều sản xuất tại thị xã nhỏ bé này. Giờ đây, Prato trở thành TT sản xuất thời trang “ made in Italy ” giá rẻ lớn nhất châu Âu của hội đồng người Hoa .
Cạnh tranh bất chính
Marco Landi, đại diện thay mặt CAN ( Thương Hội Xí nghiệp vừa và nhỏ ) vùng Tuscany, cho biết trước sự canh tranh quyết liệt của những đối thủ cạnh tranh Trung Quốc ngay trên sân nhà, số lượng nhà máy sản xuất may mặc Ý hiện chỉ còn 3.000 cơ sở. Trong khi đó, nhà máy sản xuất may mặc của người Hoa đã vượt quá 4.000. Điều làm cho người Ý bức xúc nhất là Prato giờ đây trở thành kinh đô quần áo chất lượng kém, nguyên vật liệu và nhân công không phải của người Ý nhưng vẫn đóng mác “ made in Italy ” xuất đi khắp quốc tế .
Cảnh sát Ý khám xét một xí nghiệp may của người Hoa ở Prato Ảnh: AP
“ Người Hoa ư ? Đó là cả một yếu tố ” – bà Fiorella Alunni, cố vấn Hội đồng thị xã Prato chuyên về Trung Quốc, đã nhận xét như vậy. “ Đó là sử dụng lao động trẻ nhỏ, lao động nhập cư chui, trốn thuế, sản xuất hàng nhái, rửa tiền … ”. Tóm lại, một nền kinh tế tài chính ngầm kiểu mafia Ý mang truyền thống Trung Quốc. Dưới đây là một xí nghiệp sản xuất may nổi bật của người Hoa ở Prato, theo báo cáo giải trình của Armando – thám tử tư đặc trách theo dõi những nhà máy sản xuất chui Trung Quốc .
Xí nghiệp có khoảng chừng 50 người nhưng chỉ có 6 người mang sách vở hợp pháp. Những người còn lại là dân nhập cư lậu, hầu hết là người Ôn Châu, tỉnh Chiết Giang. Số người này ký hợp đồng lao động 3 năm với ông chủ với mức lương 150 euro / tháng ( 1 euro = 24.600 đồng ) ngay tại quê nhà trước khi lên đường đến Prato với hộ chiếu đóng visa du lịch tháng rồi ở luôn .
Đến nơi, “ lão bản ” ( ông chủ ) tịch thu hộ chiếu, bắt họ ăn ở ngay tại nhà máy sản xuất, thao tác từ 13-17 giờ / ngày với mức lương trong thực tiễn từ 2-3 euro / giờ. Mức lương này thấp hơn lương tối thiểu theo luật lao động Ý rất nhiều. Một ngày, xí nghiệp sản xuất sản xuất khoảng chừng 3.000 loại sản phẩm “ made in Italy ”. Một số bán sỉ 25 euro / cái cho đội ngũ bán dạo người nhập cư từ châu Phi. Những người này bán lại cho hành khách ở những thành phố du lịch Ý từ 40-80 euro / cái, tùy theo mặc cả. Số còn lại xuất khẩu sang Trung Quốc hoặc châu Âu .
Với công thức nhập nguyên vật liệu ( vải, phụ kiện … ) từ Trung Quốc rẻ hơn nguyên vật liệu bản xứ gấp chục lần, sử dụng lao động nhập cư lậu để sản xuất mẫu sản phẩm “ made in Italy ”, trung bình bọn mafia Trung Quốc – ông chủ thực sự của loại xí nghiệp sản xuất này – kiếm được khoảng chừng 2 triệu euro / tháng. Số lượng nhà máy sản xuất này chiếm tỉ lệ không nhỏ trong số những xí nghiệp sản xuất may mặc của người Hoa ở Prato .
“Made in Italy” thua “made in China”!
Trong vòng 15 năm qua, hội đồng người Hoa đã tăng lên 45.000 người, chiếm 1/4 dân số Prato. Trong số đó, chỉ có 9.927 người có sách vở hợp lệ ( số liệu thống kê ngày 31-12-2008 ). Cùng với đồng hương ở Milan, họ trở thành hội đồng người Hoa lớn đứng hàng thứ ba ở châu Âu, sau hội đồng người Hoa ở London và Paris .
Với 4.000 xí nghiệp may mặc (phần lớn tập trung trong khu công nghiệp Macrolotto di Lolo), 40.000 công nhân hợp pháp và bất hợp pháp, sản xuất 360 triệu sản phẩm/năm – hầu hết thuộc dạng “pronto moda” hay còn gọi là “fast fashion” (người Việt thường gọi là “thời trang mì ăn liền”) – ngành may mặc của người Hoa tại đây đã qua mặt Paris về thời trang giá rẻ, chất lượng thấp chủ yếu phục vụ chợ bán lẻ không chỉ ở châu Âu mà còn ở châu Á, Trung Đông, châu Phi và Nam Mỹ.
“ Pronto moda ” là một phát kiến thành công xuất sắc của người Hoa ở Prato. Giulini, tên thật là Xu Qiu Lin – ông chủ xí nghiệp sản xuất Giupel đến từ Ôn Châu, lý giải : “ Một đơn hàng triển khai 3 tháng ở Trung Quốc rồi tốn thêm phí luân chuyển đến châu Âu, chúng tôi chỉ cần 3 ngày để hoàn thành xong. Hàng đóng mác “ made in Italy ” một cách hợp pháp. Đây là lợi thế lớn của chúng tôi trên thị trường quốc tế ” .
Hàng “made in Italy” ở Prato cũng có năm bảy loại. Không kể loại của các xí nghiệp Ý bảo đảm chất lượng cao, còn có loại sản xuất tại các xí nghiệp của những người Hoa mới nhập cư trong những năm gần đây, phần lớn từ Đông Bắc Trung Quốc bao gồm các tỉnh Hắc Long Giang, Liêu Ninh và Cát Lâm. Tuy gắn mác “made in Italy” nhưng chất lượng sản phẩm này còn thấp hơn hàng “made in China” sản xuất ở Trung Quốc. Một nghịch lý thời toàn cầu hóa!
Không chỉ khiến công nghiệp và lao động địa phương lao đao, người Hoa còn làm trộn lẫn đời sống nơi này. Sòng bạc, mại dâm, hộp đêm, trộm cắp, nhập lậu nguyên vật liệu dệt may tràn ngập … Tóm lại, dấu ấn của mafia Trung Quốc ở Prato khá rõ ràng bởi góp vốn đầu tư vào ngành này doanh thu cao mà rủi ro đáng tiếc ít hơn so với buôn lậu ma túy .
Roberto Cenni, cựu thị trưởng Prato, đánh giá và nhận định : “ Người Hoa khiến người dân ở đây vốn khốn khó do khủng hoảng kinh tế càng khốn khó thêm. Có đến 40 % học viên người Hoa trong những trường công. Phòng cấp cứu ở những bệnh viện khi nào cũng bận rộn vì họ. Họ phá giá bất động sản khiến người dân địa phương không hề bán nhà. Họ tạo ra sự bất bình đẳng khắp thị xã … ” .
Đủ chiêu trò
Nhà chức trách Ý đối phó vất vả với cung cách làm ăn xảo quyệt của các ông chủ xí nghiệp may mặc Trung Quốc ở Prato. Họ nhập vải từ đại lục với giá 0,58 euro/m trong khi vải Ý tại Prato là 5 euro/m. Tính riêng chuyện này, xí nghiệp người Hoa đã có thể hạ giá thành đáng kể.
Bấy nhiêu chưa thỏa lòng tham của họ. Để qua mặt hải quan Ý, họ làm hóa đơn nhập vải tính bằng kg trong khi người Ý tính bằng m khiến hải quan địa phương lúng túng. Một chiêu khác khá phổ cập là ĐK hoạt động giải trí trùng tên. Khi bắt quả tang một xí nghiệp sản xuất mang tên Giulia ví dụ điển hình vi phạm luật lao động ( sử dụng lao động chui ), nhà chức trách Ý cũng khó xử phạt vì ở Prato có đến 15 xí nghiệp sản xuất cùng tên ( cũng như vậy, có đến 10 nhà máy sản xuất tên Antonio và 12 nhà máy sản xuất tên Francesca ). Những nhà máy sản xuất này thường chỉ sống sót một thời hạn ngắn để rồi tái sinh dưới một tên khác .
Kỳ tới: Những góc khuất ở Paris
( * ) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 24-8
