15 năm qua kể từ khi Hiệp định nhà nước về hợp tác khoa học công nghệ giữa Nước Ta và Nhật Bản được ký vào ngày 21/8/2006, quan hệ hợp tác trong nghành nghề dịch vụ này giữa 2 nước đã đạt những bước tăng trưởng quan trọng.
 |
| Khóa họp lần thứ 4 Ủy ban hỗn hợp Việt Nam – Nhật Bản về hợp tác khoa học và công nghệ. Ảnh: VGP/Hoàng Giang |
Theo Bộ Khoa học và Công nghệ ( KH&CN ), Hiệp định nhà nước về hợp tác KH&CN Nước Ta – Nhật Bản được ký năm 2006 đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng thôi thúc hợp tác giữa những tổ chức triển khai KHCN của hai nước.
Từ đó đến nay, hai bên đã tổ chức được 4 khóa họp của Ủy ban Hỗn hợp Việt Nam – Nhật Bản về hợp tác KH&CN nhằm thảo luận và thống nhất về các lĩnh vực ưu tiên hợp tác, chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực trọng tâm như: Nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng mới và các giải pháp môi trường nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, công nghệ vật liệu mới trong đó có vật liệu nano, công nghệ sinh học ứng dụng trong bào chế thảo dược và ứng dụng trong ngành khoa học khác…
Trong khuôn khổ này, nhiều dự án Bất Động Sản, chương trình hợp tác quan trọng về KH&CN giữa hai nước đã và đang tích cực được tiến hành triển khai và đạt được những hiệu quả tốt.
Khu công nghệ cao Hòa Lạc: Điển hình của sự hợp tác
Một trong những dẫn chứng đơn cử về hợp tác KH&CN giữa Nước Ta và Nhật Bản là dự án Bất Động Sản tăng trưởng Khu công nghệ cao Hòa Lạc. Đây là dự án Bất Động Sản trọng điểm quy mô lớn được nhà nước Nhật Bản cam kết hỗ trợ Nước Ta. Nhật Bản đã hỗ trợ Nước Ta lập quy hoạch và update, kiểm soát và điều chỉnh quy hoạch chung Khu công nghệ cao Hòa Lạc ; tăng trưởng hạ tầng Khu công nghệ cao bằng nguồn vốn ODA của nhà nước Nhật Bản với số vốn vay khoảng chừng trên 28 tỷ yên ; điều tra và nghiên cứu nhìn nhận thiết kế xây dựng đề án sáng tạo độc đáo đô thị sinh thái xanh / hội đồng mưu trí trong Khu Công nghệ cao ( thực thi tháng 3/2012 ) ; giảng dạy, sát hạch công nghệ thông tin theo chuẩn kiến thức và kỹ năng của Nhật Bản tại Nước Ta và huấn luyện và đào tạo đội ngũ triển khai góp vốn đầu tư của Khu công nghệ cao ; triển khai góp vốn đầu tư từ những nhà đầu tư Nhật Bản góp vốn đầu tư vào Khu công nghệ cao. Theo Ban Quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc, đến nay, 1 số ít doanh nghiệp Nhật Bản đã góp vốn đầu tư tại đây. Ban Quản lý đã cấp Giấy Chứng nhận ĐK góp vốn đầu tư, tạo điều kiện kèm theo và hỗ trợ những thủ tục cho Tập đoàn NIDEC và những Công ty thành viên để tiến hành góp vốn đầu tư 2 dự án Bất Động Sản, gồm có Dự án “ NIDEC Techno Motor Việt Nam ” và Dự án “ NIDEC Chaun Choung Việt Nam ” với tổng vốn góp vốn đầu tư 374,5 triệu USD. Hiện nay, Dự án “ NIDEC Techno Motor Việt Nam ” đã đi vào hoạt động giải trí còn Dự án “ NIDEC Chaun Choung Việt Nam ” đang sẵn sàng chuẩn bị đi vào hoạt động giải trí. Bên cạnh đó, Dự án Trung tâm nghiên cứu và điều tra ship hàng việc điều tra và nghiên cứu động cơ xe hơi do Tập đoàn Nissan Techno góp vốn đầu tư hiện đang hoạt động giải trí.
Tạo cơ sở cho nông sản Việt vào thị trường Nhật Bản
Cũng trong những năm qua, nghành nghề dịch vụ sở hữu trí tuệ cũng được hai bên tăng nhanh hợp tác, góp thêm phần nâng cao tên thương hiệu, tạo tiền đề cho những mẫu sản phẩm của Nước Ta tiếp cận được thị trường Nhật Bản cũng như hỗ trợ tích cực cho sự tăng trưởng của mạng lưới hệ thống sở hữu trí tuệ Nước Ta. Ông Đinh Hữu Phí, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ cho biết, tháng 2/2018, Cục Sở hữu trí tuệ đã ký Bản ghi nhớ hợp tác về chiếm hữu công nghiệp với Cơ quan Sáng chế Nhật Bản ( JPO ) ưu tiên hợp tác sâu trong nghành sáng tạo. Đặc biệt, trong nghành đào tạo và giảng dạy nguồn nhân lực về sở hữu trí tuệ, JPO đã dành cho Nước Ta 21 suất tham gia 13 khóa đào tạo và giảng dạy trực tuyến trong năm tài khóa 2021.
Bên cạnh việc tiếp tục trao đổi thông tin công bố về sở hữu công nghiệp, hai cơ quan gia hạn thử nghiệm Chương trình thẩm định nhanh đơn sáng chế (PPH) giai đoạn 2 (2019 – 2022) với hạn mức 200 yêu cầu PPH mỗi năm dành cho đơn sáng chế có nguồn gốc Nhật Bản nộp vào Cục Sở hữu trí tuệ; trong khi JPO tiếp tục duy trì việc không khống chế số lượng yêu cầu PPH của Việt Nam nộp vào JPO.
Đồng thời, hai cơ quan hiện đang phối hợp ( trải qua chuyên viên do JPO cử dài hạn sang Nước Ta ) tiến hành Dự án “ Nâng cao năng lượng giải quyết và xử lý đơn chiếm hữu công nghiệp tại Cục Sở hữu trí tuệ ” do JICA hỗ trợ vốn. Đáng chú ý quan tâm, Cục Sở hữu trí tuệ đang liên tục tiến hành Bản ghi nhớ hợp tác chiếm hữu công nghiệp về hướng dẫn địa lý ký tháng 6/2017 với Cục Công nghiệp thực phẩm ( FIAB ), Bộ Nông, Lâm, Ngư nghiệp Nhật Bản. Ông Đinh Hữu Phí cho biết đây là cơ sở pháp lý quan trọng, hoàn toàn có thể coi là mở đường cho việc thôi thúc bảo lãnh hướng dẫn địa lý cho những nông sản của Nước Ta tại thị trường khó chiều chuộng này. Đến nay, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp ghi nhận hướng dẫn địa lý cho thịt bò lông đen Kagoshima ( 25/12/2020 ) và quả hồng khô Ichida ( 14/6/2021 ) cho Nhật Bản. Bộ Nông, Lâm và Ngư nghiệp Nhật Bản cũng đã chính thức cấp ghi nhận hướng dẫn địa lý cho vải thiều Lục Ngạn ( 12/3/2021 ) và thanh long Bình Thuận ( 7/10/2021 ). Việc nông sản Nước Ta được cấp bảo lãnh hướng dẫn địa lý tại Nhật Bản có ý nghĩa như một “ giấy thông hành ” quan trọng, làm giá trị ngày càng tăng của loại sản phẩm cao hơn, thời cơ được người tiêu dùng tin yêu và lựa chọn cũng đến gần hơn.
 |
| Phối cảnh Trung tâm Vũ trụ Việt Nam |
Hợp tác phát triển công nghệ vũ trụ
Trong quan hệ hợp tác KH&CN giữa Nước Ta và Nhật Bản, còn có một điểm sáng là mối quan hệ giữa Viện Hàn lâm KH&CN Nước Ta với những tổ chức triển khai KHCN của Nhật Bản. Trong những năm qua, những đơn vị chức năng điều tra và nghiên cứu thuộc Viện Hàn lâm KH&CN Nước Ta đã có quan hệ hợp tác với Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản ( JICA ), Viện KH&CN tiên tiến và phát triển Nhật Bản, Cơ quan Hàng không thiên hà Nhật Bản, Đại học Osaka … về giảng dạy cán bộ, tổ chức triển khai những hội thảo chiến lược khoa học và thực thi một số ít đề tài nghiên cứu và điều tra chung. Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Nước Ta Phạm Anh Tuấn cho biết trong triển khai Chiến lược điều tra và nghiên cứu và ứng dụng công nghệ ngoài hành tinh của Nước Ta đến năm 2020, nhà nước Nhật Bản đã hỗ trợ nguồn vốn ODA lên đến 26,2 tỷ yên để kiến thiết xây dựng Trung tâm Vũ trụ Nước Ta. Ngày 19/9/2012, tại Hòa Lạc ( Thành Phố Hà Nội ), dự án Bất Động Sản đã chính thức được khai công thiết kế xây dựng trên diện tích quy hoạnh hơn 9 ha. Đây là một trong những dự án Bất Động Sản lớn về KH&CN của Nước Ta trong hơn 30 năm qua, không riêng gì khởi đầu cho bước tiến mới trong lịch sử vẻ vang ngành công nghệ thiên hà Nước Ta mà còn khởi đầu cho hợp tác chiến lược Nước Ta và Nhật Bản trong nghành nghề dịch vụ công nghệ ngoài hành tinh.
Dự án này giúp Việt Nam tự nghiên cứu và chế tạo vệ tinh nhỏ quan sát Trái đất. Với nguồn ảnh viễn thám chụp từ vệ tinh radar cảm biến (có thể chụp trong mọi điều kiện thời tiết) và từ các vệ tinh quan sát Trái đất khác, chúng ta sẽ có những cơ sở cụ thể góp phần quan trọng vào hoạt động quản lý tài nguyên thiên nhiên, phòng chống giảm nhẹ thiên tai và biến đổi khí hậu; phát triển kinh tế – xã hội và bảo đảm an ninh quốc gia… Dự kiến, dự án Trung tâm Vũ trụ Việt Nam sẽ hoàn thành toàn bộ và phóng vệ tinh quan sát trái đất LOTUSat-1, vệ tinh công nghệ radar đầu tiên của Việt Nam, vào cuối năm 2023.
Ngoài ra, trong thời hạn qua, Cơ quan Vũ trụ Nhật Bản ( JAXA ) cũng hợp tác với Viện Hàn lâm KH&CN Nước Ta phóng thành công xuất sắc 3 vệ tinh của Nước Ta lên quỹ đạo, cấp ảnh vệ tinh của Nhật Bản cho Nước Ta khi có bão lũ hay cháy rừng ở Nước Ta và huấn luyện và đào tạo cán bộ trong nghành nghề dịch vụ công nghệ thiên hà. Theo nhìn nhận chung của Bộ KH&CN và Viện Hàn lâm KH&CN Nước Ta, hợp tác về KH&CN giữa nước ta với Nhật Bản trong những năm qua đã được tiến hành trên nhiều bình diện và đạt được những bước tăng trưởng quan trọng. Thông qua những chương trình, dự án Bất Động Sản hợp tác KH&CN giữa hai nước, nhiều yếu tố KH&CN mà hai nước cùng chăm sóc đã từng bước được xử lý, góp thêm phần đáng kể vào việc nâng cao năng lượng và tiềm lực KH&CN của Nước Ta. Trong thời hạn tới, cần có sự chăm sóc hơn nữa của hai nhà nước, sự nỗ lực của những nhà KH&CN nhằm mục đích thôi thúc hợp tác KHCN can đảm và mạnh mẽ cho tương ứng với tiềm năng hợp tác giữa hai nước.
Hoàng Giang
