Thầy Phan Thế Hoài, giáo viên Ngữ văn trường trung học cơ sở – THPT Hoa Lư, TP TP HCM, hướng dẫn học viên 1 số ít yếu tố trọng tâm ôn tập môn Văn thi tốt nghiệp THPT .Chưa đầy 10 ngày nữa sẽ diễn ra kỳ thi tốt nghiệp THPT, Ngữ văn là môn thi tự luận duy nhất trong số những môn thi. Hiện nay, 1 số ít Fanpage đăng bài viết Dự kiến đề thi Ngữ văn năm nay. Thực sự không có cơ sở nào để khẳng định chắc chắn những kiểu ” đoán già đoán non ” này là đúng chuẩn nên học viên không nghe theo để rồi học tủ, lợi chưa ổn hại. Giai đoạn này, học viên cần mạng lưới hệ thống bài học kinh nghiệm theo chủ đề và ôn tập nội dung trọng tâm, tránh giàn trải .
Trong phần đọc hiểu, ở câu nhận biết, học sinh nên sử dụng sơ đồ tư duy để hệ thống một số phạm vi kiến thức như: Phương thức biểu đạt, phong cách ngôn ngữ, thao tác lập luận… Câu hỏi thường xuất hiện trong đề thi những năm qua liên quan đến thể thơ, phương thức biểu đạt.
Ở câu thông hiểu, các em cần hiểu được những từ ngữ, hình ảnh, hay một nội dung nào đó được tác giả đề cập đến trong ngữ liệu. Nên gạch chân từ khóa ở câu hỏi để trả lời trọng tâm, chính xác, ngắn gọn, tránh dài dòng lan man.
Câu vận dụng thấp ( câu 3 ) thường kiểm tra năng lực đọc hiểu một nội dung, góc nhìn trong ngữ liệu. Các em cần vấn đáp đúng trọng tâm nội dung được đề cập, diễn đạt từ 3 đến 5 câu là rất đầy đủ ý .Cuối cùng, câu vận dụng thấp ( câu 4 ) thường là câu hỏi mở, người viết được tự do vấn đáp. Câu hỏi hoàn toàn có thể nhu yếu rút ra một thông điệp có ý nghĩa với bản thân ; nhận xét tình cảm của tác giả được bộc lộ qua ngữ liệu hay bản thân có đống ý với một nhận định và đánh giá nào đó hay không. Phần vấn đáp cần ngăn nắp, có chính kiến và biết lập luận .Phần đọc hiểu chiếm 3/10 điểm toàn bài thi, học viên cần tập trung chuyên sâu cao, vấn đáp ngăn nắp, đúng mực ; dành thời hạn làm bài khoảng chừng 15 phút là hoàn toàn có thể đạt từ 2,5 đến 3 điểm một cách thuận tiện .
Với câu nghị luận xã hội ở phần làm văn, thí sinh có thể trình bày khoảng một mặt giấy thi là đảm bảo yêu cầu về dung lượng 200 chữ, không nên viết dài, vừa mất thời gian vừa khó súc tích. Giám khảo thường có cảm tình với những bài viết trình bày theo kiểu “tổng – phân – hợp”, dẫn chứng tường minh, lập luận chặt chẽ và biết triển khai luận điểm chính của đoạn văn.
Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2020 và 2021, nhiều học viên Dự kiến 1 số ít dạng đề tương quan đến Covid-19, tình người trong đại dịch, ý thức tự lập … Nhưng trong thực tiễn ngữ liệu đọc hiểu rất phong phú, câu nghị luận xã hội được tích hợp từ văn bản đọc hiểu nên không có chuyện đề thi chỉ số lượng giới hạn 1 số ít khoanh vùng phạm vi .Minh chứng là đề thi Ngữ văn năm 2020 nhu yếu thí sinh nghị luận về sự thiết yếu phải trân trọng đời sống mỗi ngày, không tương quan gì đến dịch bệnh. Nhìn chung, học viên cần có kỹ năng và kiến thức làm bài, xử lỹ nhu yếu của đề thi, không nên chăm chăm 1 số ít yếu tố thời sự là xong .Câu nghị luận văn học chiếm điểm số cao nhất trong bài thi – 5 điểm. Học sinh cần mạng lưới hệ thống những tác phẩm văn học theo chủ đề : Thơ và văn xuôi. Một số tác phẩm quan trọng với chủ đề thơ ca kháng chiến chống pháp : Tây Tiến ( Quang Dũng ), Việt Bắc ( Tố Hữu ) ; thơ ca thời chống Mỹ cứu nước : Sóng ( Xuân Quỳnh ), Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm ) .Chủ đề văn xuôi có truyện ngắn : Vợ chồng A Phủ ( Tô Hoài ) ; Vợ nhặt ( Kim Lân ) ; Những đứa con trong mái ấm gia đình ( Nguyễn Thi ), Rừng xà nu ( Nguyễn Trung Thành ) ; Chiếc thuyền ngoài xa ( Nguyễn Minh Châu ). Các tác phẩm ký gồm : Ai đã đăt tên cho dòng sông ? ( Hoàng Phủ Ngọc Tường ), Người lái đò Sông Đà ( Nguyễn Tuân ) ; kịch : Hồn Trương Ba, da hàng thịt ( Lưu Quang Vũ ) .Một số kỹ năng và kiến thức học viên cần nắm chắc : Tác giả, hoàn sinh ra tác phẩm, chủ đề, phong thái nghệ thuật và thẩm mỹ của tác giả, nội dung và nghệ thuật và thẩm mỹ của tác phẩm, vai trò vị trí của tác giả so với nền văn học Nước Ta. Ngoài ra, học viên cần nắm vững giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo, trường hợp truyện với những tác phẩm truyện .
Thí sinh ôn bài trước giờ thi tốt nghiệp THPT năm 2020 tại TP.HN. Ảnh : Giang Huy .
Ví dụ 1: Tác giả Kim Lân và tác phẩm Vợ nhặt:
– Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn về những phong tục văn hóa cổ truyền, đời sống làng quê với giọng văn chân thật, xúc động, tài hoa. Vợ nhặt là tác phẩm xuất sắc của Kim Lân in trong tập truyện Con chó xấu xí, tiền thân của truyện ngắn này là Xóm ngụ cư.
– Truyện tố cáo thực dân, phát xít đẩy dân ta vào nạn đói thê thảm, đồng thời ca tụng những người lao động trong đói khổ vẫn nuôi nấng đùm bọc lẫn nhau, vẫn khao khát sống, khao khát niềm hạnh phúc và hướng tới cách mạng đầy tin cậy .- Tư tưởng nhân đạo nhà văn Kim Lân gửi gắm qua nhân vật :+ Kim Lân thể hiện niềm đau xót, thương cảm so với đời sống bi thảm của người dân nghèo trong nạn đói. Khám phá, phát hiện, trân trọng và ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp của người nông dân được bộc lộ qua những nhân vật : Thị, Tràng, bà cụ Tứ .+ Tác giả tố cáo tội ác tày trời của bọn thực dân, phát xít đã đẩy nhân dân ta vào nạn đói khốn cùng năm 1945 .+ Nhà văn chỉ ra lối thoát để con người hướng đến đời sống tốt đẹp hơn. Từ câu truyện phá kho thóc mà người vợ nhặt kể và hình ảnh đám người đói, lá cờ đỏ trong tâm lý của Tràng là những tín hiệu của cuộc cách mạng, khiến người đọc hoàn toàn có thể tin cậy vợ chồng Tràng sẽ xuất hiện trong đoàn người vùng lên tổng khởi nghĩa .- Tình huống truyện : Bối cảnh kiến thiết xây dựng trường hợp truyện ; tóm tắt trường hợp truyện ; những cụ thể độc lạ của trường hợp truyện ; giá trị của trường hợp truyện .Ngoài ra, đề thi Ngữ văn năm 2020 và đề minh họa năm 2021 nhu yếu thí sinh nghiên cứu và phân tích, cảm nhận một đoạn văn xuôi. Với đoạn trích là tác phẩm truyện, học viên cần chú ý quan tâm nghiên cứu và phân tích nội dung, nghệ thuật và thẩm mỹ để làm rõ tư tưởng của tác giả. Nếu học viên chỉ diễn xuôi theo kiểu kể lại những chi tiết cụ thể, vấn đề của truyện thì sẽ không có điểm. Cần đặt đoạn trích vào trong truyện ngắn để nghiên cứu và phân tích, cảm nhận cho thấu đáo .Riêng đoạn trích thuộc tác phẩm ký, cần nghiên cứu và phân tích những từ ngữ, hình ảnh, giải pháp tu từ … để làm rõ cái hay, cái đẹp của vạn vật thiên nhiên, con người .
Ví dụ 2: Phân tích sự hung bạo của Sông Đà quãng mặt ghềnh Hát Loóng: dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ bất cứ người lái đò Sông Đà nào qua đấy.
– Với giải pháp tu từ liệt kê, nhân hóa, câu văn có nhịp ngắn, nhanh, dồn dập phối hợp với những thanh trắc, những từ ngữ trùng điệp tiếp nối đuôi nhau thế chỗ nhau trong những cụm từ đã tái hiện sinh động sự kinh hoàng đến hung bạo của con sông qua hình ảnh nước, sóng, gió, và đá Sông Đà. Mặt nước Sông Đà quãng này cuồn cuộn những con sóng dữ vút lên, chồm lên nhau tạo cảm xúc ghê rợn, hãi hùng .
– Từ láy gùn ghè kết hợp hình ảnh so sánh mang đậm sắc thái nhân hóa về việc sóng gió trên mặt ghềnh Hát Loóng lúc nào cũng đòi nợ xuýt bất cứ người lái đò Sông Đà nào qua đấy đã khiến người đọc hình dung rõ nét sự hung hãn, lì lợm, cuồng bạo của dòng sông Tây Bắc…
Câu nghị luận văn học dành khoảng chừng 70 phút làm bài là hài hòa và hợp lý. Ngoài việc nắm kỹ kiến thức và kỹ năng bài học kinh nghiệm, hiểu đề bài, những em cần bình tĩnh, tự tin, viết bằng cảm hứng chân thành thì chắc như đinh sẽ đạt được số điểm khả quan .
Phan Thế Hoài
